Organizacja systemu gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w Polsce

1. Przepisy Unii Europejskiej oraz krajowe, dotyczące gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym
Dyrektywa nr 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (dyrektywa WEEE) nakłada na państwa członkowskie szereg obowiązków związanych z zagospodarowaniem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEiE). Dyrektywa WEEE weszła w życie w dniu 13 lutego 2003 r., natomiast większość przepisów wykonawczych zaczęła obowiązywać od dnia 13 sierpnia 2005 r.
Państwa członkowskie zostały zobligowane do zachęcania do projektowania i produkcji sprzętu elektrycznego i elektronicznego w sposób uwzględniający i umożliwiający jego demontaż oraz odzysk, w szczególności ponowne użycie i recykling ZSEiE oraz części składowych i materiałów (art. 4). Ponadto państwa członkowskie zostały zobowiązane do przyjęcia właściwych środków w celu ograniczenia usuwanego ZSEiE jako nieposortowanych odpadów komunalnych oraz osiągnięcia wysokiego poziomu zbiórki selektywnej ZSEiE (art. 5). Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie mają obowiązek osiągnięcia wskaźnika zbiórki selektywnej ZSEiE pochodzącego z prywatnych gospodarstw domowych rzędu przynajmniej czterech kilogramów na jednego mieszkańca rocznie.
W przypadku większości państw członkowskich termin osiągnięcia wymaganego wskaźnika minął w dniu 31 grudnia 2006 r., w przypadku Polski ostateczny termin osiągnięcia wymaganego wskaźnika został przesunięty do dnia 31 grudnia 2008 r. Przyjmując, że liczba ludności w Polsce wynosi 38 mln mieszkańców, Polska będzie miała obowiązek zebrania około 152 tys. ton zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych.

W pierwszym artykule dyrektywy zostało zawarte uzasadnienie celowości wprowadzenia przepisów w życie. Zgodnie z treścią artykułu, należy ograniczyć ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEiE) oraz upowszechniać ponowne użycie, recykling oraz inne formy odzysku ZSEiE, aby ograniczyć ilość odpadów. Ponadto trzeba dążyć do poprawy funkcjonowania w środowisku naturalnym wszystkich podmiotów zaangażowanych w cykl życia sprzętu elektrycznego i elektronicznego (producentów, dystrybutorów i konsumentów, podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w przetwarzanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego).
Dyrektywa WEEE jest prawomocna jedynie na terenie państw członkowskich i przedstawia cele, jakie mają zostać osiągnięte, zostawiając jednocześnie państwom członkowskim swobodę w kwestii sposobu wcielenia przepisów w ich lokalnym systemie prawnym. Dyrektywa jest adresowana bezpośrednio do państw członkowskich i nie nadaje praw ani nie nakłada obowiązków bezpośrednio na obywateli czy też podmioty gospodarcze poszczególnych państw członkowskich. Prawa i obowiązki nałożone na obywateli oraz podmioty gospodarcze poszczególnych państw członkowskich wynikają tylko i wyłącznie z przepisów, którym moc prawną nadały władze poszczególnych państw członkowskich.

W polskim ustawodawstwie transpozycję dyrektywy WEEE stanowi ustawa z dnia 29 lipca 2005 w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ustawa obejmuje przepisami między innymi przedsiębiorców wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny, przedsiębiorców prowadzących punkty zbierania ZSEiE, przedsiębiorców prowadzących zakłady przetwarzania, przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie recyklingu oraz innych niż recykling procesów odzysku, oraz organizacje odzysku. W znacznie mniejszym stopniu ustawa obejmuje użytkowników sprzętu oraz sprzedawców detalicznych i hurtowych sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Przepisy ustawy jednoznacznie określają obowiązki przedsiębiorców zaangażowanych w proces gospodarowania ZSEiE. W poszczególnych artykułach ustawy opisane są ogólne wymagania dotyczące infrastruktury technicznej, sprawozdawczości oraz rezultatów działania. Szczegółowe informacje dotyczące sprawozdawczości, wzory druków oraz stawki opłat zostały umieszczone w stosownych rozporządzeniach Ministra Środowiska.
Ustawa weszła w życie w dniu 21 października 2005 r., natomiast większość przepisów wykonawczych – 1 lipca 2006 r. Pozostałe przepisy wchodzą w życie z pewnym opóźnieniem, zapewniając przedsiębiorcom okresy przejściowe, umożliwiające przystosowanie się do nowych przepisów. Ustawa zacznie w pełni obowiązywać w dniu 1 stycznia 2009 r., gdy ostatni z artykułów uprawomocni się.

Cały artykuł w formacie PDF.