Agrologistyka - nowe wyzwanie dla nauki i praktyki
- Klepacki Bogdan
- Kategoria: Logistyka
Agrobiznes jako kategoria ekonomiczna odpowiada pojęciu "gospodarka żywnościowa". Polska jest szóstym producentem żywności w Unii Europejskiej, a wytworzona przez polski agrobiznes wartość dodana brutto stanowi około 4% jej wartości w gospodarce narodowej i około 6% PKB.
Agrobiznes jako dział gospodarki narodowej składa się z trzech podstawowych elementów:
-
zaopatrzenia gospodarstw rolniczych oraz przedsiębiorstw przetwórczych w surowce oraz środki produkcji i usługi,
-
rolnictwa, w którym powstają produkty rolnicze i usługi,
-
przetwarzania surowców rolniczych na produkty oraz magazynowania i dystrybucji żywności.
Agrobiznes obejmuje zatem wszystkie te podmioty, które biorą udział w wytwarzaniu żywności i dostarczaniu jej do konsumenta. Na początku lat 90. XX wieku w agrobiznesie dokonały się istotne i głębokie przemiany związane z wprowadzeniem gospodarki rynkowej i prywatyzacją. Przemiany te rozpoczęły procesy restrukturyzacji i konsolidacji przedsiębiorstw przetwórstwa rolno - spożywczego, przebiegające w różnym tempie w zależności od branży. Mimo znacznych przeobrażeń, polski sektor rolno - spożywczy stoi przed kolejnymi wyzwaniami. Akcesja do Unii Europejskiej to, z jednej strony dostęp do jednolitego rynku europejskiego, z drugiej - ekspozycja na zachodnią konkurencję. Wyrównujące się ceny surowców rolnych w ramach poszerzonej UE tworzą silną presję na poprawę konkurencyjności polskiego agrobiznesu.
Istotnym czynnikiem poprawy konkurencyjności i efektywności agrobiznesu może być logistyka, rozumiana jako zarządzanie działaniami przemieszczania i składowania towarów, które mają umożliwić przepływ produktów z miejsc pochodzenia do miejsc konsumpcji, jak również zarządzanie informacją związaną z produktami.
Dotychczas logistyką interesowały się głównie przedsiębiorstwa handlowe, usługowe, czy też koncerny międzynarodowe, co znajdowało także swoje odzwierciedlenie w licznych publikacjach naukowych i popularno - naukowych z tego zakresu. Zainteresowanie logistyką w przedsiębiorstwach agrobiznesu było często niewielkie, jak również relatywnie mało eksponowane w literaturze. Jednak w ostatnich latach zarządzający przedsiębiorstwami agrobiznesu coraz częściej poszukują możliwości i sposobów udoskonalenia przepływów materiałowo - informacyjnych. Wydaje się zatem, że zarówno przed środowiskiem praktyków jak i naukowców pojawia się wiele nowych i ważnych wyzwań w tym zakresie.
Rola logistyki w agrobiznesie jest szczególnie istotna ze względu na specyfikę tego sektora, przejawiającą się między innymi:
-
znaczną nierównowagą czasową podaży i popytu na produkty rolne (dotyczy zwłaszcza produkcji roślinnej, a w tym takich branż, jak przetwórstwo zbóż oraz owoców i warzyw),
-
niską podatnością transportową i magazynową wielu produktów rolnych (na przykład mleko, mięso, owoce i warzywa),
-
licznymi i niezależnymi ogniwami pośredniczącymi w całym łańcuchu dostaw "od pola rolnika do stołu konsumenta", co powoduje silną ekspozycję na zakłócenia w przepływie informacji i w konsekwencji nadmierne zapasy, narastające w górę łańcucha dostaw - zgodnie z mechanizmem opisanym jako efekt "byczego bicza" przez Forrestera.
Właściwa organizacja procesów logistycznych uwzględniająca specyfikę sektora agrobiznesu może z całą pewnością zwiększyć konkurencyjność polskich przedsiębiorstw agrobiznesu, zarówno poprzez optymalizację kosztów jak i zaoferowanie odbiorcom wyższego poziomu obsługi dostawczej.
Agrologistykę możemy zdefiniować jako działalność obejmującą organizację, planowanie, kontrolę i realizację przepływu towarów rolno - spożywczych od miejsca wytworzenia surowców rolnych, poprzez kanały związane z ich skupem, magazynowaniem, produkcją i dystrybucją, aż do finalnego odbiorcy (konsumenta żywności), której celem jest zaspokojenie wymagań rynku, przy zachowaniu bezpieczeństwa żywnościowego, minimalnych kosztach i minimalnym zaangażowaniu kapitału.
Doskonała logistyka w pojedynczym przedsiębiorstwie agrobiznesu nie wystarczy jednak do znaczącej poprawy konkurencyjności międzynarodowej. Współcześnie kluczowym aspektem jest efektywna współpraca i jej ciągłe doskonalenie we wszystkich ogniwach łańcucha dostaw przedsiębiorstw agrobiznesu. Szansa na ekspansję polskich produktów rolno - spożywczych na rynkach UE zależy od elastycznego dostosowywania się całych agrołańcuchów logistycznych do zmieniających się warunków otoczenia i stosowania najnowszych systemów, to jest CRM (Customer Relationship Management), SCM (Supply Chain Management) czy eBiznesu.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 3/2011.