Prokonkurencyjna polityka regionalna a rozwój klastrów logistycznych

Jednym z instrumentów wspierających ten proces jest powstawanie klastrów, czyli grup przedsiębiorstw pozostających w bliskości geograficznej (najczęściej region, miasto), współpracujących (i jednocześnie konkurujących) ze sobą oraz z instytucjami edukacyjnymi, na przykład uczelniami czy jednostkami badawczo - rozwojowymi - w celu tworzenia transferu wiedzy oraz technologii ze świata nauki do praktyki gospodarczej. Modele takiej współpracy od wielu lat funkcjonują z powodzeniem w państwach UE, USA czy Japonii, przyczyniając się do zwiększenia innowacyjności tych gospodarek, budując zarazem ich wysoką pozycję konkurencyjną.

Od kilku lat koncepcja tworzenia klastrów realizowana jest również w Polsce. Proces integracji europejskiej przyspieszył formalizację tych form współpracy, czego dowodem jest powstanie kilkudziesięciu takich zgrupowań (gron) w Polsce. Według badań przeprowadzonych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), na terenie naszego kraju funkcjonują 47 klastry oraz 74 inicjatywy klastrowe.
Początkowy, duży entuzjazm przy powstawaniu inicjatyw klastrowych, tworzących się oddolnie - jeszcze przed wejściem Polski do UE, stopniał w wyniku braku wsparcia ze strony państwa tego typu przedsięwzięć oraz niestabilnych warunków rynkowych, ograniczających realizację wysoko innowacyjnych projektów. W tym kontekście fundusze unijne w ramach programu "Innowacyjna Gospodarka", ale również wsparcie szkoleń i doradztwa z programu "Kapitał Ludzki", mogą stać się istotną pomocą w promowaniu struktur klastrowych w Polsce.

Właściwa polityka regionalna jako narzędzie promowania klastrów
Podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw funkcjonujących w układach regionalnych odgrywa zasadniczą rolę w ich polityce przemysłowo - innowacyjnej i strukturalnej, mającej na celu stworzenie w nich nowej, efektywniejszej, regionalnej struktury gospodarczej. Długotrwałe podstawy konkurencyjności firm i układów regionalnych, w których one działają, stwarza innowacyjność sektorów gospodarczych w nich funkcjonujących.
Podejmowanie w regionach szerokiego pakietu działań służących osiągnięciu tego priorytetowego celu decyduje w perspektywie o wykorzystaniu szans rozwojowych wynikających z istniejących w danym regionie uwarunkowań naturalnych i społeczno - ekonomicznych, w tym zwłaszcza potencjału produkcyjno - usługowego oraz kapitału ludzkiego. Działania te w konsekwencji przyczyniają się do podwyższania standardu życia mieszkańców regionu.

Tego typu polityka stanowi swoistą odpowiedź na niedomagania mechanizmu rynkowego i jest w stosunku do niego komplementarna, a nie konkurencyjna. Polityka tego rodzaju stara się ukształtować nową, bardziej konkurencyjną i innowacyjną strukturę gospodarczą, która zapewnić może wyższą dynamikę rozwoju gospodarczego i społecznego podmiotów regionalnych, a tym samym przyczynić się do stworzenia nowych miejsc pracy i wyższego poziomu życia społeczności.
Regionalna polityka przemysłowo - innowacyjna wywodzi się z normatywnego i telelogicznego podejścia do sterowania gospodarką w warunkach rynkowych, czyli zmierza do osiągnięcia celów pożądanych i zaprogramowanych. Polityka przemysłowa jest zatem polityką selektywną i normatywną. Podstawowymi jej celami są:

• zapewnienie rozwoju regionalnego i lokalnego przez wykreowanie w regionach konkurencyjnych i innowacyjnych sektorów gospodarczych
• stworzenie stabilnych i wysokowydajnych miejsc pracy w regionach, a tym samym przeciwdziałanie bezrobociu oraz podnoszenie poziomu dochodów i życia ludności
• stworzenie nowej, innowacyjnej, a jednocześnie proekologicznej struktury gospodarczej sprzyjającej ochronie środowiska naturalnego w regionach.

Regionalna polityka przemysłowo - innowacyjna winna określić odpowiedzi na następujące, fundamentalne pytania strategiczne:

• które sektory gospodarki regionalnej czy lokalnej mają szansę zostać ich głównymi specjalnościami gospodarczymi
• które sektory mogą uzyskać konkurencyjność regionalną, krajową i międzynarodową oraz jakie działania należy podjąć, aby te cele osiągnąć
• które sektory gospodarki regionalnej będą "lokomotywami" rozwoju oraz będą generować nowe miejsca pracy i stworzą materialne warunki do rozwoju społecznego.

Polityka przemysłowo - innowacyjna staje się koniecznością, zarówno na szczeblu państwowym, jak i regionalnym, gdyż bez niej te podmioty nie mają szans na realizowanie swoich podstawowych funkcji gospodarczych i społecznych w dłuższym okresie.
W gospodarce regionalnej należy wyodrębnić sektory mające szanse działania w warunkach rynkowych oraz możliwość podniesienia swej konkurencyjności. Bardziej ambitny program może zakładać wykształcenie sektorów gospodarczych będących nośnikami innowacyjności i postępu naukowo - technicznego, tworzących gospodarkę opartą na wiedzy, czyli tak zwany sektor new economy. Z tych sektorów mogą być kreowane regionalne, lokalne, a także krajowe i międzynarodowe klastry przemysłowo - innowacyjne.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2010.