Logistyka w handlu dyskontowym

W ostatnich latach odnotowujemy dynamiczny rozwój dwóch podstawowych form handlu dyskontowego w naszym kraju, tj. sklepów dyskontowych i magazynów półhurtowych cash and carry. Rozwój ten jest spowodowany przede wszystkim niskim poziomem popytu konsumpcyjnego, przy jednoczesnym preferowaniu przez coraz większą grupę nabywców zakupów towarów po obniżonych cenach. Notowany ostatnio średnioroczny przyrost 150 sklepów dyskontowych świadczy o dużej dynamice ich rozwoju, wyprzedzającej nawet rozwój hipermarketów i supermarketów. Zwiększają się również w przyspieszonym tempie przychody sklepów dyskontowych i ich udział w rynku artykułów żywnościowych (z 3,5% w 1997 do 7% w 2002 r.).

Eksperci podkreślają, że po przyspieszonym rozwoju hipermarketów i supermarketów zaczyna się era sklepów dyskontowych. Sieci sklepów dyskontowych czerpią bowiem siłę z niskich cen i efektywnej organizacji, a także swojego potencjału wykorzystując efekt synergii, powodujący wzrost lojalnych klientów.

Istotną cechą handlu dyskontowego, wyróżniającą go na tle innych form handlu, jest zaoferowanie nabywcom pewnej ograniczonej ale kompleksowej oferty towarowej po stale obniżonym poziomie cen i przy zredukowanej obsłudze nabywców. Niski poziom cen, jako programowo najważniejszy instrument konkurowania i oddziaływania sieci dyskontowych na rynek, wymaga działań racjonalizujących koszty dystrybucji. Ich redukcję w sklepach dyskontowych osiąga się nie tylko dzięki zredukowanej do minimum obsłudze nabywców (stosując samoobsługę), ale przede wszystkim sprawnej logistyce i różnych oszczędnościach w toku przepływu towarów oraz rotacji ich niezbędnych zapasów. Istotną zatem rolę w racjonalizacji kosztów i obniżaniu poziomu cen w sieciach dyskontowych spełniają procesy obsługi logistycznej. W badaniach Instytutu Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji z 2003 roku nad uwarunkowaniami, organizacją i kierunkami rozwoju sklepów dyskontowych w Polsce, zwrócono szczególną uwagę na zagadnienia wyboru źródeł zaopatrzenia i podstaw logistyki sieci dyskontowych jako komponenta zintegrowanych działań w ramach strategii marketingowych. Badaniami objęto reprezentatywną grupę sieci sklepów dyskontowych ogólnospożywczych, odzieżowych i obuwniczych.

Zanim przystąpimy do zrelacjonowania wyników badań, celową jest charakterystyka polskiego rynku dyskonterów (sklepów dyskontowych). Na rynku artykułów żywnościowych funkcjonuje aktualnie sześć znaczących sieci dyskontowych: Biedronka (należąca do koncernu portugalskiego Jeronimo Martins Dystrybucja), Plus Discount (koncern niemiecki Tengelmann), sklepy dyskontowe S (należące do spółdzielni spożywców "Społem" zrzeszonych w Krajowym Związku Rewizyjnym Spółdzielni Spożywców), Leader Price (Casino DT), Netto i Lidl. Charakteryzują się zróżnicowanym potencjałem sieciowym, co przedstawiono na rys. 1. Choć rynek dyskonterów ogólnospożywczych jest już wyraźnie ukształtowany, podlega dalszym dynamicznym zmianom. Przewiduje się bowiem, że w ciągu kilku lat nastąpi podwojenie dotychczasowego stanu sklepów dyskontowych ogólnospożywczych (do 2500) należących do głównych ich operatorów. Natomiast na rynku artykułów nieżywnościowych dopiero zaczęły kształtować się sieci dyskontowe obuwnicze i odzieżowe (rys. 1). Należy przypuszczać, że ta forma handlu znajdzie nowe nisze rynkowe i obejmie inne branże, np. meble, artykuły elektrotechniczne i elektroniczne, sportowe, książki i zabawki itp., w miarę różnicowania się popytu i wzrostu zainteresowania nią ze strony konsumenta.