Zarządzanie ryzykiem w łańcuchu dostaw

Zarządzanie łańcuchem dostaw jest zawsze obarczone pewnym ryzykiem, ponieważ w tak złożonej strukturze często można natknąć się na zdarzenia i zjawiska noszące znamiona losowości, których do końca nie da się przewidzieć ze względu na nieznane przyczyny ich powstawania. Procedury pozwalające odpowiednio reagować w sytuacjach kryzysowych najbardziej potrzebne są wtedy, kiedy ich brakuje. Dotyczy to wszystkich ogniw i procesów realizowanych w łańcuchu dostaw, niezależnie od branży czy specyfiki działania firmy.

Przekonuje to o konieczności podjęcia badań i studiów w zakresie zarządzania ryzykiem. Artykuł pragnie ukazać istotę związku pomiędzy zarządzaniem ryzykiem a zarządzaniem łańcuchem dostaw oraz przedstawienie grup ryzyka, występujących w procesach realizowanych w ramach łańcucha dostaw, a także sposobu kwantyfikowania zagrożeń w oparciu o mapowanie procesów oraz konstruowanie map ryzyka. P. Drucker napisał: to nie przypadek, że „ryzyko” po arabsku znaczyło pierwotnie „zarabianie na codzienny chleb”; każdy biznesmen zarabia na swój codzienny chleb podejmując ryzyko. Ponieważ działalność w biznesie ma charakter ekonomiczny, zmierza ona do tego, by przynieść zmianę. Biznes zawsze podpiłowuje gałąź, na której siedzi, zawsze świadomie czyni ryzyko jeszcze bardziej ryzykownym lub tworzy nowe ryzyko (...) choć nie wiemy nic o przyszłości, to jednak wiemy, że jej ryzyko rośnie w postępie geometrycznym, im dłuższy jest okres, dla którego próbujemy je przewidzieć lub określać z góry. Przedsiębiorstwa dążą do ciągłego rozwoju, stają coraz bardziej dynamiczne i złożone. Dążenia te nasuwają skojarzenia do owej gałęzi, ponieważ im bardziej rozwinięta, dynamiczna i złożona struktura, tym większe ryzyko podejmowanych w niej decyzji i tym trudniej zarządzać tym ryzykiem. Do niedawna o zagadnieniach związanych z zarządzaniem ryzykiem można było przeczytać głównie w publikacjach z dziedziny ubezpieczeń, bankowości czy finansów. Obecnie coraz częściej jest ono przedmiotem rozważań również w zakresie zarządzania, ekonomii, logistyki czy marketingu. Pojęcie zarządzanie ryzykiem definiowane jest jako proces decyzyjny, wspomagający osiągnięcie zaplanowanego celu gospodarczego, społecznego lub politycznego, optymalnym kosztem przy pomocy procedur, umożliwiających całkowitą eliminację lub ograniczenie do akceptowanego poziomu wszelkich ryzyk zagrażających jego osiągnięciu.

Zarządzanie ryzykiem powinno mieć charakter planowy i celowy, to znaczy działania w tym kierunku nie powinny być podejmowane bardziej lub mniej sporadycznie, lecz systematycznie i długofalowo. Proces ten wymaga także integracji przedsięwzięć realizowanych w ramach kompleksowego systemu zarządzania łańcuchem dostaw. Z punktu widzenia zarządzania łańcuchem dostaw podstawowym zadaniem minimalizowania ryzyka jest uwzględnienie poziomów ryzyka w konfigurowaniu łańcucha dostaw oraz zwiększanie zaufania i dostępnej informacji w relacjach między partnerami. Łańcuch dostaw to zintegrowane zarządzanie przepływami towarów i informacji, fizyczna sieć czy też sieć wzajemnie ze sobą powiązanych organizacji, ogniw łańcucha dostaw, które obejmują wszelkiego rodzaju działania, czynności logistyczne umożliwiające przepływ produktów, usług, informacji od pierwotnego dostawcy do ostatecznego klienta.

Przez ryzyko łańcucha dostaw rozumiemy zatem prawdopodobieństwo przyjęcia nieodpowiedniej strategii, błędnych decyzji, nieoptymalnej konfiguracji systemu logistycznego etc., wynikające na przykład z liczby ogniw w łańcuchu dostaw, dostępności do dużych węzłów komunikacyjnych czy liczby i rodzaju kanałów dystrybucji. Podatność łańcucha dostaw na ryzyko to jego wrażliwość na zagrożenia występujące wewnątrz organizacji go tworzących, jak również między nimi. Źródłami implikującymi ryzyko są:
• procesy zachodzące w łańcuchu dostaw
• dostawcy - zerwanie kontraktu, niesatysfakcjonująca jakość komponentów, brak terminowości dostaw etc.
• klienci - zmiany wymagań dotyczących poziomu obsługi
• usługodawcy - na przykład błędy firm doradczych, niekorzystne umowy z operatorami logistycznymi, niski poziom usług
• konkurenci (branża, grupa konkurencyjna).
Reasumując, proces zarządzania ryzykiem łańcucha dostaw można scharakteryzować jako: identyfikację i sterowanie ryzykiem w ogniwach tworzących łańcuch dostaw i ryzyka realizowanych w nim procesów wewnętrznych związanych z przepływem towarów/usług i informacji poprzez zintegrowane działania przedsiębiorstw tworzących łańcuch dostaw.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 1/2007.