Czas pracy a przejęcie oraz zdanie zmiany

Odpowiedź eksperta: Próbując odpowiedzieć na zadane pytanie należy wyjść od wskazania co rozumiemy jako czas pracy. Pojęcie to zostało zdefiniowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy i zgodnie z art. 128 § 1 czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Praca zmianowa natomiast - to wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni (art. 128 § 2 Kodeksu Pracy).

Pracownicy, którzy są zatrudnieni w zmianowej organizacji czasu pracy często spotykają się z sytuacją, kiedy muszą uzyskać informacje odnośnie wykonanych działań oraz stanu pracy od wcześniejszej brygady. W tym celu albo zobowiązani są pojawić się wcześniej w pracy lub zostać w niej odpowiednio dłużej. Taki stan rzeczy prawnie jest jednak niedopuszczalny, ponieważ czynności dotyczące przekazania zmiany należą do zwykłych obowiązków pracowniczych i w związku z tym powinny mieścić się w ustalonych godzinach pracy. Każda zatem praca poza ustalonymi godzinami pracy jest pracą pozaharmonogramową, za którą pracownik powinien otrzymać dodatkową rekompensatę. Chcąc jednak uniknąć takiej sytuacji pracodawcy mogą zorganizować zmiany na tzw. "zakładkę", w której to pracownicy kończący pracę mieliby możliwość spotkania i przekazania zmiany pracownikom dopiero co rozpoczynającym pracę, tj. przykładowo zmiany ustalone byłyby między godzinami 6:00-14:00, 13:45-21:45, 21:30-5:30. Powoduje to jednak brak obsadzenia określonego czasu w dobie. Dlatego najczęściej spotykaną praktyką jest wprowadzanie dodatkowej przerwy, która nie jest wliczana do czasu pracy pracownika. Zgodnie bowiem z art. 141 k.p. pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Przerwę tą jednak należy wprowadzić w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Podsumowując zalecamy sprawdzenie, czy takowe regulacje dotyczące dodatkowej przerwy niewliczanej w czas pracy nie zostały wprowadzone, i następnie - gdy jest ich brak - wystąpienie o stosowną rekompensatę.

• Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141)
• Stan prawny publikacji (data): 2016-08-09