Nowe trendy w handlu internetowym, czyli jak nadążyć za quick commerce i nie zginąć w ciemnościach dark stores

Wspomniany, bardzo dynamiczny wzrost handlu internetowego, obrazowo ilustruje poniższa grafika (rys. 1).

Rys. 1. Model rynkowy PwC - wartość brutto sprzedaży dóbr online w Polsce, 2017-2026 [mld PLN]
Źródło: raport PwC "Strategie, które wygrywają. Liderzy e-commerce o rozwoju handlu cyfrowego"

Prognozy wartości sprzedaży online w Polsce przedstawione na wykresie, nie tylko uwidaczniają bardzo wyraźne i duże wzrosty (średniorocznie o 12%), ale również już dziś (z całkiem sporą dozą prawdopodobieństwa) mogą okazać się niedoszacowane. Pandemia spowodowała bardzo istotne zmiany przyzwyczajeń zakupowych Polaków, które w sposób znacząco większy od pierwotnych oczekiwań wpłynęły na wzrosty wolumenów i wartości handlu internetowego.
Tak dynamiczne wzrosty e-commerce są pokłosiem i jednocześnie determinantą rosnących wymagań odbiorców. Jako klienci nie tylko chcemy coraz więcej kupować przez Internet, ale również mamy coraz bardziej wygórowane potrzeby związane z dostawą zamówionego towaru. Te potrzeby zazwyczaj powiązane są z typem towaru, który kupujemy. Jednak zasada "szybko i tanio" znajduje zastosowanie w większości branży. Tę najbardziej specyficzną i powiązaną z największymi wymaganiami odbiorców w zakresie szybkości dostawy jest tzw. "spożywka" oraz gotowe posiłki zamawiane z restauracji. To właśnie te obszary sprzedaży e-commerce rozwinęły się najbardziej dynamicznie w ostatnich miesiącach, głównie za sprawą pandemii. W trakcie lockdownu i licznych przypadków kwarantanny, dostawy do domu, zarówno zakupów spożywczych, jak i gotowego jedzenia, stały się zdecydowanie bardziej powszechne niż przed pandemią. E-grocery poszybowało w górę, przekraczając najśmielsze oczekiwania wzrostów. Szacuje się, że przy aktualnej dynamice wzrostu e-grocery, do 2022 r. udział sprzedaży online w łącznej sprzedaży FMCG może wynieść nawet 5%, gdzie obecna wartość dopiero niedawno przekroczyła 1%. Dla porównania, udział tego kanału na rynku brytyjskim wynosi ok. 6% i jest najwyższy w Europie.

Rys. 2. Formy zakupu towaru wybierane najczęściej podczas zakupów przez Internet
Źródło: raport Gemius "E-commerce w Polsce 2021"

Klienci e-commerce otrzymują szeroką ofertę form dostawy, począwszy od dostawy "pod drzwi", poprzez dostawę do wskazanych punktów odbioru, aż do niezwykle popularnych maszyn paczkowych, oferowanych przez coraz szersze spektrum operatorów. O ile dostawy do maszyn paczkowych i punktów odbioru są bardzo popularne, o tyle - jeśli mowa jest o szybkiej lub ekspresowej dostawie - to zdecydowanie najczęściej stosowaną formą dostawy jest dostawa do domu klienta. Wg danych z raportu Gemius, aż 50% Polaków korzysta z opcji zakupów online z dostawą do domu (rys. 2). W tej sytuacji dość mocno windowane są wymagania jakości dla działań operatorów KEP. Wymagania te w szczególności dotyczą czasu dostawy, a czas najbardziej liczy się w dostawie żywności i gotowych posiłków. Na buty, pralkę czy książki jesteśmy w stanie zaczekać (choć też już coraz krócej), ale danie na obiad czy brakujący w kuchni produkt spożywczy chcemy mieć "na już". Fakt ten stał się przesłanką do rozwoju quick commerce - koncepcji dostarczania zakupów internetowych jak najszybciej. Q-commerce uważane jest za trzecią generację handlu, po handlu opartym na sklepach stacjonarnych i handlu internetowym (e-commerce), co bardzo interesująco ilustruje grafika DeliveryHero (rys. 3). Powstanie i intensywny rozwój q-commerce stanowi podstawę wielu zmian na rynku logistyki dostaw internetowych i stawia bardzo wysoko poprzeczkę dostawcom i kurierom.

Rys. 3. Trzy generacje handlu

Pięciu głównych graczy dostaw jedzenia i żywności to aktualnie Pyszne.pl, Uber Eats, Wolt, Glovo, Bolt Food. W bardzo szybkim tempie rośnie liczba produktów w koszyku klientów zamawiających towar z szybką dostawą. Rośnie również wartość tego koszyka. Na polskim rynku coraz powszechniej nawiązywane są nowe relacje biznesowe, mające na celu odpowiedzieć na potrzeby odbiorców związane z ekspresową dostawą. Kluczowe przykłady w tym zakresie to:
- Biedronka - Glovo → od 15 października 2021 r., klienci Biedronki będą mogli zamówić produkty z internetowego sklepu za pośrednictwem aplikacji Glovo i wybrać nową opcję dostawy: Biedronka Express BIEK; ta forma dostarczania produktów realizowana jest w ciągu 15 minut od chwili złożenia zamówienia; usługa ma być dostępna w 6 miastach w Polsce (Warszawa, Poznań, Łódź, Wrocław, Kraków, Gdańsk).
- Spar - Wolt → produkty spożywcze sieci Spar można zakupić online korzystając z dostawy, jaką realizuje firma Wolt; firmy nawiązały współpracę we wrześniu 2020 r., oferując możliwość zakupu od poniedziałku do piątku, w godzinach 10.00-18.00 i dostawę w 35 minut. Usługa dostępna jest w Warszawie; Spar i Wolt deklarują, że będzie ona rozwijana, tzn. rozszerzane będą zarówno godziny dostaw, jak i asortyment.
- Żabka - Uber Eats → produkty z oferty Żabka można od sierpnia 2020 roku kupować za pośrednictwem platformy Uber Eats; w momencie uruchomienia w ofercie znajdowało się ok. 660 produktów, a czas dostawy wynosił ok. 30 minut; usługa dostępna jest w Warszawie i Poznaniu.
- Makro - InPost → na drogę w kierunku budowy największego w Polsce żywnościowego marketplace wyruszyły firmy Makro i InPost. Usługa uruchomiona w lipcu 2021 roku daje możliwość zamówienia produktów spożywczych poprzez aplikację InPost Fresh. Korzystając z aplikacji, można wybierać w asortymencie ponad 10 tysięcy produktów w dostawie na ten sam i kolejny dzień; najszybszy model dostawy oferowany w ramach współpracy Makro i InPost to dostawa Express z dowozem nawet w 60 min. Test usługi został uruchomiony w Warszawie.

Szybkie dostawy w wyżej wymienionych przypadkach realizowane są za pomocą rowerów, skuterów i samochodów. Usługi szybkich dostaw dostępne są - póki co - jedynie w dużych miastach, a czasem wyłącznie w Warszawie. Można jednak przypuszczać, że duże zapotrzebowanie na tego typu usługi spowoduje dużą konkurencję oraz wzmocni istniejące i uruchomi nowe relacje biznesowe, co przełoży się na wzrost jakości usług, tzn. coraz szersze spektrum towarów dostępnych w ekspresowej dostawie, coraz krótszy czas dostawy i coraz większą dostępność usługi (tj. wejście do kolejnych miast).
Rozwój mobilnych platform do zamawiania gotowego jedzenia, produktów spożywczych i innych zakupów, w połączeniu z oczekiwaniem klientów co do szerokiego wachlarza towarów dostępnych mobilnie oraz ekspresowego czasu dostawy, stał się również podstawą rozwoju nowych modeli logistycznych i nowych formatów magazynowych dedykowanych dla obsługi q-commerce. Sztandarową wizytówką logistyki q-commerce są dark stores i dark kitchens. Dark store to rodzaj magazynu dostosowanego do obsługi wyłącznie zamówień dokonanych online, klient z ulicy nie ma tam wstępu. Brak klientów w sklepie powoduje, że zatrudniona obsługa jest w stanie szybciej skompletować zamówienia online i przekazać je kurierowi do dostarczenia. Organizacja i technologia tego typu magazynów jest odpowiednio dobrana: alejki i miejsca ułożenia produktów są numerowane, magazyny te często wyposażone są w zaawansowane rozwiązania z zakresu automatyki magazynowej, aplikacja podpowiada pracownikowi, jakimi alejkami ma podążać, by skompletować zamówienie jak najszybciej. Dark stores zazwyczaj mieszczą się w miastach, a nawet w ścisłych centrach miast, blisko dużych skupisk mieszkalnych albo tuż przy szlakach komunikacyjnych. Ma to na celu zapewnienie jak najszybszej dostawy i jest realizacją konceptu "jak najbliżej klienta".

Omawając koncepcję q-commerce nie sposób wspomnieć również o intensywnym rozwoju podmiotów, specjalizujących się w ekspresowych dostawach i wykorzystujących dark stores. Wśród takich podmiotów, działających na rynku polskim są zarówno rodzime startupy, jak i również duzi gracze światowi wkraczający na polski rynek. Warto tu wspomnieć o:
- Swyft - platforma Swyft działa w Polsce od lipca 2021, firma posiada własny asortyment produktów oraz zaplecze logistyczne, korzysta z własnych dark stores. Swyft realizuje zamówienia przez 7 dni w tygodniu, w godzinach 7.30-22.30, czas dostawy wynosi max. 15 minut; usługa na razie działa w Śródmieściu Warszawy.
- Lisek - polski startup, który działa w Warszawie już od 2018 r., aktualnie realizuje dostawy również na terenie Piaseczna, Wrocławia i Krakowa. Dark store Lisek funkcjonuje na warszawskim Wilanowie, Lisek realizuje zamówienia codziennie od 8.00 do 23.00, czas dostawy wynosi nawet 10 minut;
- Jokr - platforma Jokr weszła na warszawski rynek w czerwcu 2021 r. Jest to międzynarodowy startup, działa m.in. w Meksyku, Limie, Bogocie czy Nowym Jorku. W Polsce usługi Jokr dostępne są w Warszawie; gdzie firma ma 7 hubów, czyli mikro-magazynów o powierzchni 200-250 m kw., z których dostawy realizowane są codziennie od 7.30 do 23.30, a czas dostawy wynosi 15 minut.

Quick commerce i dark stores to koncepty, które w coraz większym stopniu będą determinować rozwój handlu internetowego i logistycznej obsługi dostaw. Prognozy wskazują, że na rynek polski będą wchodziły nowe podmioty (np. planowane wejście Gorillas), a szybkie dostawy będą obejmowały coraz to nowe grupy towarów (90-minutowe dostawy produktów CCC we współpracy z Xpress Delivery). Warto śledzić rozwój owych trendów, zarówno z perspektywy klienta, jak i logistyka.

Artykuł pochodzi z czasopisma LOGISTYKA 5/2021.
e-wydanie czasopisma jest dostępne w naszej ofercie!

Bądź na bieżąco, zamów prenumeratę czasopisma LOGISTYKA!