5G - ewolucja czy rewolucja?

Urszula Dziewit-Gontowska: Czym w istocie jest 5G: rewolucją czy jednak tylko ewolucją w dziedzinie technologii?
Artur Piecha: 5G to zdecydowanie rewolucja, tylko na jej efekty jeszcze trochę poczekamy. W pełni docenimy je dopiero po uruchomieniu 5G na docelowej częstotliwości 3,6 GHz i wdrożeniu rozwiązań wykorzystujących tę technologię. W tej chwili czekamy na ogłoszenie przez prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) aukcji, która pozwoli na rozdysponowanie pasma pomiędzy operatorów. Mamy nadzieję, i takie są zresztą deklaracje regulatora, że rozstrzygniecie aukcji nastąpi jeszcze w tym roku.

U.DG.: 5G budzi wiele emocji. Organizuje się protesty, podpisywane są apele o wstrzymanie się z jej wdrażaniem, w sieci pojawiają się filmy o jej szkodliwości. Uzasadnione to obawy?
A.P.: Zdecydowana większość tych obaw jest nieuzasadniona i w dużej mierze wynika z niewiedzy. To pokazuje, jak ważna w przypadku implementacji nowych technologii jest edukacja. I ta edukacja jest dostępna. My w Orange zorganizowaliśmy w końcówce roku 2019 i w 2020 warsztaty dla przedstawicieli organizacji pozarządowych, poświęcone budowaniu świadomości i rozpowszechnianiu wiedzy o technologii 5G. Pierwszy z nich prowadzili eksperci z Orange Polska. Do udziału w drugim zaprosiliśmy jako prowadzących także gości spoza naszej organizacji – osoby o bogatym doświadczeniu związanym z cyfryzacją, zdobytym w pracy w instytucjach rządowych i w Komisji Europejskiej. Nie jesteśmy oczywiście jedyną organizacją angażującą się w edukację. Prowadzą ją od dłuższego czasu zarówno operatorzy, jak i instytucje państwowe, izby branżowe, poszczególne firmy, placówki naukowe, a także organizacje pozarządowe. Aktywność tylu różnorodnych instytucji bardzo cieszy, ale wyzwań jest sporo i cały czas mamy jeszcze wiele do zrobienia.

U.DG.: Jeśli rozpatrywać 5G jako lepszą wersję 4G, choć to bardzo uproszczone spojrzenie, to jakie problemy swojej poprzedniczki eliminuje?
A.P.: 5G nie jest tylko "ulepszonym 4G". To nowa technologia, która rzeczywiście pozwala wyeliminować ograniczenia sieci poprzedniej generacji i daje nowe możliwości, szczególnie dla Przemysłu 4.0. Gigabitowe przepustowości, eliminacja opóźnień oraz możliwość obsłużenia milionów urządzeń, podłączonych do Internetu rzeczy (Internet of Things) to tylko niektóre z jej zalet. Jak podaje Mc-Kinsey Global w swoim raporcie opublikowanym w roku 2020, na całym świecie co sekundę z Internetem łączy się ok. 127 nowych urządzeń¹. Według tego samego raportu na koniec roku 2020 do sieci miało być już podłączonych od 30 do nawet 50 miliardów urządzeń. Prognozy wskazują, że do roku 2025 w użyciu będzie już ponad 75 miliardów urządzeń podłączonych do Internetu rzeczy. Korzystamy z nich każdego dnia, choć nie zawsze o tym wiemy. To dzięki nim na przykład płacimy zbliżeniowo, możemy wypożyczać miejskie rowery, korzystać z automatycznej sygnalizacji świetlnej, czy z parkingów, które informują o zajętości miejsc. W przyszłości dzięki 5G możliwe będzie tworzenie nowych usług, o których istnieniu do niedawna nikt jeszcze nie myślał, a które zrewolucjonizują nasze życie. Oprócz wyższej przepustowości w porównaniu z poprzednimi generacjami sieci komórkowych, 5G oferuje też inteligentniejszą, mocniejszą i bardziej energooszczędną łączność. Dla ogółu społeczeństwa będzie to oznaczać choćby płynniejszy dostęp do usług w podróży czy bogatsze doświadczenia oparte o rozszerzoną i wirtualną rzeczywistość, którą będziemy wykorzystywać m.in. w edukacji, szkoleniach pracowników, prezentacjach sprzedażowych. Pozwoli to dokładnie poznać szczegóły techniczne danego projektu np. budynku zwizualizowane w 3600, dzięki czemu odbiór prezentowanych treści będzie pełniejszy. I to wszystko odbywać się będzie bez konieczności ruszania się z biura czy domu. W dłuższej perspektywie czasowej 5G będzie oferować prędkości nawet 10-krotnie wyższe niż 4G i dostęp do sieci, która w centrach miast będzie działała nieprzerwanie na stałym, wysokim poziomie, także w godzinach szczytu.

Agnieszka Zawistowska: W przypadku firm 5G znacząco usprawni procesy transportowe, logistyczne i przemysłowe oraz poprawi ich sposób pracy. To przełoży się na zwiększoną produktywność i efektywność, a także na obniżenie kosztów. Zwiększy się także ich konkurencyjność na rynku. Przed wieloma sektorami gospodarki, takimi jak transport i logistyka, przemysł, zdrowie, media i inteligentne miasta, otworzy się świat nowych możliwości. Przykłady można mnożyć. W dziedzinie mobilności przede wszystkim będzie rosnąć płynność i autonomia transportu, a to dzięki możliwości obsługi wielu połączonych ze sobą pojazdów (samochodów osobowych, ciężarowych, autokarów lub pociągów) poprzez dynamiczne dostosowanie do różnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa drogowego, pobieranie oprogramowania, przesyłanie informacji lub komunikację między pojazdami. Innym przykładem wykorzystania możliwości tej nowej technologii może być obsługa robotów przemysłowych i możliwość ich współpracy w celu poprawy wydajności zakładów produkcyjnych lub automatyzacji monitoringu budynków. W fabrykach możliwe będzie łączenie wielu obiektów, zbieranie danych i ich coraz trafniejsza analiza przy użyciu sztucznej inteligencji. W przemyśle dane z pilotów zdalnego sterowania zaworów lub odczytów sond będą mogły być wykorzystywane w czasie rzeczywistym.

U.DG.: (Nieuświadomiony?) konsument wiąże 5G z siecią komórkową. Jak daleko poza schemat takiego myślenia trzeba wyjść, aby ją dobrze zrozumieć?
A.Z.: 5G jest oczywiście technologią wykorzystywaną w sieci komórkowej, ale kluczowe jest zrozumienie, jak działa i jakie daje możliwości. Trzeba wyraźnie pokreślić, że 5G to nie tylko szybszy Internet mobilny, ale przede wszystkim nowe możliwości m.in. dla Przemysłu 4.0, a więc cyfryzacja i rozwój całej gospodarki. W krajach UE Grupa Orange może się pochwalić projektami wykorzystującymi w praktyce możliwości 5G, a pierwsze wdrożenia tzw. sieci kampusowych 5G realizujemy również w Polsce. Jeden z większych francuskich portów w mieście Le Havre dzięki Orange korzysta z sieci 5G na częstotliwości 3,5 GHz. Sieć poprawia atrakcyjność i konkurencyjność portu, ponieważ daje działającym na jego terenie firmom dostęp do danych w czasie rzeczywistym i umożliwia im wykorzystanie takich narzędzi, jak połączona robotyka czy rzeczywistość rozszerzona, do konserwacji lub zdalnych interwencji. Jak powiedział Stéphane Richard, Prezes i Dyrektor Generalny Orange, "5G to wielka rewolucja technologiczna i wyjątkowa szansa dla wszystkich firm z obszaru portów przemysłowych i miejskiej społeczności Havre Seine Métropole. Pomoże poprawić ich konkurencyjność, wydajność i elastyczność. Będzie to również potężna dźwignia dla naprawy gospodarczej i transformacji energetycznej - dwóch głównych wyzwań dla społeczeństwa francuskiego". Innym przykładem na praktyczne wykorzystanie 5G jest firma Schneider Electric. To jej fabryka jest pierwszym zakładem we Francji, w którym uruchomiono prywatną sieć 5G. Dostępna jest ona na powierzchni 2 tys. m kw. i umożliwia przesyłanie olbrzymich ilości danych z prędkością powyżej 1 Gb/s, zapewniając tym samym niezawodną łączność m.in. dla zastosowań przemysłowych wykorzystujących rozszerzoną rzeczywistość. Pracownicy fabryki mają tablety z aplikacją AR (Augmented Reality), podłączone do sieci 5G, dzięki którym po sfilmowaniu obiektu dostają dane o jego statusie, przyszłych konserwacjach lub częściach wymagających wymiany. Dzięki temu poprawiła się efektywność, skrócił się czas przestojów, usprawniono czynności konserwacyjne, a liczba błędów ludzkich jest mniejsza.

U.DG.: Czy 5G można rozpatrywać w kategoriach konkurencji do światłowodu?
A.P.: Światłowód nie jest konkurencją dla 5G. Wręcz przeciwnie. Sieć światłowodowa jest niezbędna jako jeden z elementów do skutecznego wdrożenia 5G, bo np. stacje bazowe są podłączane do sieci właśnie łączami światłowodowymi. To dlatego m.in. konsekwentnie inwestujemy w światłowody. Na program budowy światłowodów od roku 2015 Orange Polska wydał ok. 3,6 mld zł. (w samym 2019 roku na światłowód wydaliśmy 721 mln zł, czyli co trzecią złotówkę przeznaczoną na inwestycje). Porównując skalę inwestycji własnych Orange: w 2020 r. objęliśmy zasięgiem 4 razy więcej budynków niż w 2017 roku - ponad 191 tys. versus 52 tys. Zakładając pracę w systemie 52 tygodnie w roku x 5 dni roboczych x 8 godzin, w 2020 roku ekipy Orange podłączały światłowody w tempie 735 budynków dziennie, czyli jeden budynek co 40 sekund. Drugą kluczową sprawą dla wdrożenia 5G jest oczywiście dostępność częstotliwości niezbędnych do pełnego wykorzystania możliwości sieci nowej generacji.

U.DG.: W kontekście 5G mówi się też o smart city. Co to pojęcie znaczy z punktu widzenia firmy - eksperta telekomunikacyjnego? Czy mamy już w Polsce takie miasta i na jakie zastosowane w nich rozwiązania warto zwrócić uwagę?
A.Z.: Szybka urbanizacja powoduje, że miasta borykają się z wieloma problemami związanymi np. z organizacją transportu, zanieczyszczeniami, hałasem, korkami, zatłoczonymi parkingami, czy wywozem śmieci. Żeby im sprostać, muszą funkcjonować efektywniej, w sposób bardziej zrównoważony. W tym pomagają samorządom rozwiązania IoT składające się na pojęcie Smart City, które w największym uproszczeniu sprowadza się do włączenia bardzo wielu urządzeń do jednej sieci, tak, aby móc zarządzać płynącymi od nich informacjami i podejmować wynikające z nich decyzje praktycznie w trybie rzeczywistym. Przy tak rozumianym Smart City 5G jest potrzebne, żeby w pełni wdrożyć takie rozwiązania, jak autonomiczny transport publiczny, zarządzanie ruchem, oświetleniem czy gospodarką komunalną i wykorzystać wszystkie ich możliwości. Trzy najważniejsze atrybuty sieci 5G - szybki transfer danych, minimalne opóźnienia oraz obsługa ogromnej liczby urządzeń podłączonych do sieci – pozwolą na pojawienie się przełomowych rozwiązań mających wpływ na nasze życie codzienne. Jako modelowy przykład inteligentnego miasta World Economic Forum wskazuje Wiedeń. W Polsce miasta, którego z czystym sumieniem można by już teraz uznać za pełnowartościowe Smart City, jeszcze nie ma, zwłaszcza wśród dużych aglomeracji, ale mamy niewątpliwe perełki wśród mniejszych miast. Tu najlepszym przykładem jest Bolesławiec, gdzie Orange wdrożył cały ekosystem IoT, na który składają się m.in. Smart Lights (system zarządzania oświetleniem miejskim), Smart Bikes (system rowerów miejskich) i Smart Sensors (system czujników jakości powietrza). W sumie ponad 80 polskich miast i mniejszych miejscowości korzysta już z rozwiązań Smart City od Orange.

U.DG.: Wróćmy jeszcze na koniec do kwestii bezpieczeństwa. Czy patrząc z tej perspektywy 5G jest bardziej zabezpieczeniem dla naszej przyszłości w cyfrowym świecie, czy jednak niesie zagrożenia, jak wieszczą sceptycy?
A.P.: Podkreślmy jeszcze raz, że 5G jest bezpieczne, a związane z nim obawy wynikają głównie z niewiedzy. Nie znaczy to oczywiście, że w sieci nie ma zagrożeń. Musimy być świadomi, że jeśli większość naszych aktywności przenosimy do Internetu, to aktywizują się również cyberprzestępcy. Jak bardzo wzrasta ta aktywność, pokazują dane CERT Orange Polska i CyberTarczy, która w 2020 roku odnotowała niemal cztery razy więcej incydentów wyłudzania danych (phishingu) niż w 2019. Było to 40 milionów zablokowanych prób wejść na strony phishingowe. Tu jednak z pomocą przychodzą konkretne rozwiązania z zakresu cyberbezpieczeństwa. Liczba przedsiębiorstw korzystających z całodobowego Centrum Zarządzania Operacjami Bezpieczeństwa SOC Orange podwoiła się w ubiegłym roku (do ponad 1 tys.). Jako przykłady rozwiązań z portfolio usług Orange Polska warto podać Mobile Device Management (MDM) - bezpieczne i w pełni zdalne zarządzanie urządzeniami w firmie, a także Cyberwatch - ochronę urządzeń klienta i informowanie o wykrytych próbach komunikacji ze stronami stanowiącymi zagrożenie dla jego firmowej sieci, Orange Network Security (ONS) zwiększające bezpieczeństwo wykorzystania Internetu, Zarządzany UTM zapewniający pracownikom bezpieczny dostęp do stron www, czy Next Generation SOC – technologię monitorowania incydentów i reagowania na nie w połączeniu z doświadczeniem SOC i CERT Orange Polska.

U.DG.: Jak przebiega wdrażanie 5G (architektura 5G pozwala chyba na dwa różne modele jej wdrażania)?
A.P.: Orange Polska niezmiennie stoi na stanowisku, że dopiero szybki przydział częstotliwości z zakresu 3,6 GHz umożliwi wdrożenie pełnowartościowych, z punktu widzenia parametrów ważnych dla klientów, usług sieci 5G w Polsce. Ze względu na sytuację związaną z anulowaniem aukcji zdecydowaliśmy się na wdrożenie w paśmie 2100 MHz rozwiązania w oparciu o mechanizm dynamicznego przydziału pasma (ang. Dynamic Spectrum Sharing), który pozwala na przydzielanie zasobów usługom 4G bądź 5G w zależności od zapotrzebowania. 1 lipca 2020 r. zaczęliśmy oferować komercyjne usługi 5G w oparciu o sieć 1600 stacji bazowych zlokalizowanych w 370 miejscowościach w Polsce, przede wszystkim w Warszawie, Łodzi, Krakowie i aglomeracji śląskiej. W styczniu 2021 r. doszły do tego stacje w Trójmieście. Usługa ta jest dostępna dla ok. 90 tys. mieszkańców Trójmiasta. Zasięg tej sieci obejmuje główny szlak komunikacyjny aglomeracji oraz popularne punkty, m.in. gdańskie Stare Miasto. Naszą ambicją, jako lidera usług jest aktywne uczestnictwo we wdrażaniu sieci 5G w Polsce i zapewnienie klientom dostępu do nowoczesnych usług działających w oparciu o tę sieć. Cały czas prowadzimy prace mające na celu przygotowanie się do pełnego wdrożenia sieci 5G. Kontynuujemy też rozbudowę sieci światłowodowej, która będzie warunkować efektywną pracę sieci mobilnej 5G.

A.Z.: W grudniu 2020 roku podpisaliśmy z Łódzką Specjalną Strefą Ekonomiczną (ŁSSE) umowę na realizację wewnętrznej sieci 5G w paśmie 3.6 GHz. Ta sieć już działa i zapewnia zasięg w dwóch budynkach ŁSSE m.in. na potrzeby ŁSSE 5G Lab, czyli przestrzeni wyposażonej w odpowiednie narzędzia, sprzęt i infrastrukturę do testowania innowacji 5G. Przeznaczona jest ona dla startupów tworzących rozwiązania oparte na technologii 5G z obszarów IoT, wirtualnej rzeczywistości (VR), rozszerzonej rzeczywistości (augmented reality - AR), ale również sztucznej inteligencji i komunikacji pojazdów autonomicznych z otoczeniem. Orange zapewnia wsparcie ekspertów związane z zastosowaniem technologii 5G w przemyśle i angażuje się w rozwój startupów. Wybrane firmy prowadzące działalność na terenie strefy otrzymają też wsparcie w ramach programu Orange Fab zajmującego się testowaniem i rozwojem innowacyjnych rozwiązań. Drugą sieć kampusową w Polsce działającą w docelowym dla 5G paśmie 3,6 GHz Orange Polska zbuduje w Ksawerowie pod Łodzią na 6000 m kw. w fabryce sprzętu AGD firmy Miele. Zapewnimy tam zasięg w 5G, ale również w LTE. Transmisja w sieci będzie się mogła odbywać z prędkością ponad 750 Mb/s. Powstająca już sieć pozwoli zdigitalizować i zautomatyzować proces kontroli jakości dla tworzonych produktów, a także uruchomić na szeroką skalę szkolenia pracowników przy użyciu wirtualnej rzeczywistości (VR). W przyszłości dzięki sieci 5G możliwe będzie także funkcjonowanie wykorzystywanych na terenie fabryki podnośników służących do transportu części i podzespołów niezbędnych w produkcji jako pojazdów w pełni autonomicznych.

U.DG.: Jak pandemia wpłynie na wdrożenie 5G. Opóźni je, czy jednak w efekcie końcowym przyspieszy?
A.P.: Lockdown i gwałtowny wzrost obciążenia sieci spowodowany m.in. zwiększonym przejściem na pracę zdalną klientów biznesowych i powszechną zdalną nauką sprawiły, że w sieci stacjonarnej Orange ruch wzrósł w szczytowym momencie o ponad połowę, a w sieci mobilnej o ¼. Podobnie wyglądała sytuacja u innych operatorów. Można być niemal pewnym, że trend ten się nie zatrzyma. W tej sytuacji dalsza rozbudowa sieci światłowodowej i jak najszybsze wdrożenie 5G - technologii, która zapewnia dużo wyższą niezawodność i przepustowość sieci - stają się koniecznością. Z drugiej strony zmiana terminu aukcji oznacza w konsekwencji odsunięcie w czasie uruchomienia w całym kraju 5G na docelowych częstotliwościach. Nie znaczy to jednak, że wdrożenie 5G stanęło w miejscu. Jak już wspominałem, w Orange Polska zmierzyliśmy się z tym wyzwaniem i już w ubiegłym roku uruchomiliśmy 5G na częstotliwościach współdzielonych z 4G. Podobne działania podjęli pozostali operatorzy działający na naszym rynku. Najbardziej prozaicznym skutkiem pandemii jest spowolnienie pracy wielu urzędów i instytucji, czego efektem są m.in. opóźnienia w wydawaniu decyzji dotyczących zgód na wejście w pasy drogowe, niezbędnych do budowy sieci. To z kolei oznacza utrudnienia logistyczne w realizacji projektów w terenie, w tym w budowie sieci światłowodowej.

U.DG.: Jak bardzo 5G wpłynie na nasze życie po wdrożeniu?
A.P.: Na pewno je ułatwi i zapobiegnie też zagrożeniom związanym z nieuchronnym przeciążeniem i niewydolnością sieci starszych generacji wobec rosnącej transmisji danych i wymagań innowacyjnych rozwiązań. Informatyzacja i cyfryzacja wpływa pozytywnie na rozwój koniunktury gospodarczej i społecznej. Na każde 10% wzrostu penetracji Internetu w danym państwie następuje 2,8% wzrost PKB na osobę. Inwestycje w budowę sieci 5G są więc konieczne zarówno z punktu widzenia konkurencyjności polskiej gospodarki, jak i dostępu polskich obywateli, zarówno w dużych ośrodkach miejskich, jak i na terenach wiejskich, do usług cyfrowych nowej generacji. Bezpośrednio przełożą się one także na pozyskiwanie zaawansowanych technologicznie inwestycji oraz na wzrost liczby miejsc pracy. Z badań Accenture wynika, że do roku 2028 wdrożenie sieci 5G w Polsce może wygenerować wzrost PKB o 63,2 mld PLN i przyczynić się do powstania około 98 tys. nowych miejsc pracy. Ma to być możliwe dzięki inwestycjom w sieć 5G, sprzedaży usług dostępu do 5G, jak również dzięki potencjalnym zyskom związanym z możliwościami udoskonalenia efektywności operacyjnej.

 ¹ McKinsey Global Institute: The-Internet-of-things-Mapping-the-value-beyond-the-hype.pdf

Artykuł pochodzi z czasopisma LOGISTYKA 2/2021.
e-wydanie czasopisma jest dostępne w naszej ofercie!

Bądź na bieżąco, zamów prenumeratę czasopisma LOGISTYKA!