Bezpieczeństwo na budowie - inwestycja, która procentuje

Zanim rozpoczną się prace, inwestor jest zobowiązany sporządzić projekt budowlany, wyznaczyć kierownictwo oraz opracować plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oznaczany skrótem BIOZ. Podstawowym celem tego ostatniego jest zredukowanie zagrożeń w trakcie wykonywania robót budowlanych. Za bezpieczeństwo osób na budowie odpowiada bezpośrednio kierownik. Może on wyznaczyć koordynatorów kontrolujących przestrzeganie przepisów BHP oraz BIOZ, co jednak nie zwalnia go z odpowiedzialności za zdrowie i życie podwładnych. Pracownicy z kolei powinni stosować się do poleceń przełożonych i wykonywać pracę zgodnie z przepisami BHP. Ich obowiązkiem jest także udział w szkoleniach z Bezpieczeństwa i Higieny Pracy oraz stosowanie środków ochrony indywidualnej. W przypadku zaistnienia jakiegokolwiek niebezpieczeństwa, koniecznością jest z kolei poinformowanie o nim osoby kierującej budową i czasowe odstąpienie od wykonywania pracy.

Prace budowlane pod specjalnym nadzorem
Przed rozpoczęciem prac, kierownik wraz z pracownikami powinien odpowiednio zagospodarować teren budowy. Miejsce, w którym będą prowadzone prace musi zostać ogrodzone tak, aby uniemożliwić przedostanie się na plac osobom nieupoważnionym i wyeliminować niekontrolowany wjazd pojazdów. W tym celu stosuje się odpowiednie zapory oraz szlabany ograniczające teren prac. Warunkiem przystąpienia do robót budowlanych jest doprowadzenie wody oraz energii elektrycznej, a także zorganizowanie pomieszczeń socjalnych oraz strefy higieniczno-sanitarnej dla pracowników. Kierownik budowy musi zadbać też o wyznaczenie odpowiednich dróg wewnętrznych oraz wyznaczyć strefy niebezpieczne, czyli takie, które stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia osób przebywających w pobliżu terenu budowy. Jeżeli wokół budynku istnieje ryzyko spadania przedmiotów, obszar ten powinien stanowić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, przy czym minimalny wymiar strefy musi przekraczać 6 metrów. Do oddzielenia niebezpiecznego obszaru stosuje się zwykle przenośne barierki, kraty nożycowe oraz taśmy znakujące w barwach sygnalizacyjnych. Z kolei przejazdy oraz przejścia w budynku powinny zostać osłonięte szczelnymi i wytrzymałymi daszkami ochronnymi, znajdującymi się na wysokości co najmniej 2,4 metra i nachylonymi w najniższym miejscu pod kątem 45 stopni.

Odpowiednie oznakowanie i środki ochrony indywidualnej warunkiem bezpieczeństwa pracowników
Prawo budowlane oraz przepisy BHP nakazują ponadto odpowiednie oznakowanie każdego terenu budowy. Oprócz tablicy informacyjnej inwestor jest zobowiązany do stosowania odpowiednich znaków bezpieczeństwa, ostrzegających pracowników przed rozmaitymi zagrożeniami lub nakazującymi im określone postępowanie w danej strefie. Wszyscy pracujący na budowie, a także osoby wizytujące teren oraz dokonujące nadzoru robót, są z kolei zobowiązane do bezwzględnego przestrzegania zawartych w nich komunikatów. Zgodnie z decyzją Ministra Pracy i Polityki Społecznej, pracownicy wykonujący poszczególne prace są ponadto zobligowani do stosowania środków ochrony indywidualnej, dostarczanych bezpłatnie przez pracodawcę i mających na celu ochronę przed urazami oraz obrażeniami ciała. Są one dopasowywane z uwzględnieniem charakteru robót i związanych z nimi zagrożeń. Muszą posiadać odpowiednie certyfikaty świadczące o przystosowaniu do pracy w konkretnych warunkach. Pracownik powinien z nich korzystać do chwili zużycia, co może oznaczać, że dane zabezpieczenie będzie służyło mu przez bliżej nieokreślony odcinek czasu. W chwili gdy środki ochrony indywidualnej ulegną zniszczeniu, pracodawca jest zobowiązany dostarczyć nowe artykuły. Warto przy tym pamiętać, że pracownik budowlany nie może wykonywać swojego zadania bez odpowiedniego sprzętu i odzieży ochronnej. Co ważne, przełożony powinien także poinformować podwładnych o zasadach korzystania ze środków ochrony indywidualnej.

Zabezpieczenia indywidualne i zbiorowe w pracach na wysokościach
Zdecydowanie największy odsetek wypadków na budowie związany jest z pracami na wysokościach. Aby zminimalizować ilość zagrożeń stosuje się środki ochrony indywidualnej oraz zbiorowej. Do pierwszej grupy zalicza się przede wszystkim szelki, uprzęże, liny oraz urządzenia amortyzujące i samohamowne. W kategorii ochrony zbiorowej niezbędne są balustrady chroniące pracownika przed upadkiem. Warto także zwrócić uwagę na kwestię bezpieczeństwa urządzeń umożliwiających czynności na wysokościach. W pracach zewnętrznych najczęściej stosowane są ruchome rusztowania oraz podesty robocze. Nowoczesne produkty są wyposażone w trzykrotny mechanizm mocowania, dzięki czemu można sprawnie zainstalować je na placu budowy. Kompaktowa, składana konstrukcja umożliwia bezproblemowy transport i magazynowanie. Rusztowania ruchome powinny być instalowane, eksploatowane i demontowane zgodnie z instrukcją producenta przez osoby uprawnione do tego typu prac. Jeżeli istnieje ryzyko spadania przedmiotów z wysokości, konieczne jest stosowanie osłon w postaci siatek ochronnych. Szczególną ostrożność należy ponadto zachować przy korzystaniu z drabin przystawnych. Warto pamiętać, że powinny one wystawać na co najmniej 0,75 metra nad krawędź, o którą zostały oparte. Zabronione jest wykonywanie na nich prac tynkarskich oraz malarskich. Trzeba również zwrócić uwagę na nośność drabiny, uwzględniając wagę pracownika oraz ciężar materiałów budowlanych. Na rynku, poza klasycznymi drabinami, dostępne są bezpieczne modele platformowe oraz ruchome rusztowania. Jeżeli istnieje konieczność częstego transportowania drabiny, dobrym rozwiązaniem są z kolei warianty składane z regulacją wysokości. Alternatywą dla drabiny jest szeroka platforma robocza, która gwarantuje większy komfort pracy, szczególnie przy czynnościach wymagających długotrwałego zaangażowania. W tworzeniu dróg dostępu do miejsc na wysokościach pomocne są także schody przemysłowe umożliwiające sprawne przemieszczanie się pracowników. Warunkiem bezpieczeństwa pozostaje przy tym permanentna kontrola stanu urządzeń, dokonywana systematycznie zarówno przez wykwalifikowanych specjalistów, jak również samych pracowników.

Drabina platformowa (źródło: kaiserkraft.pl)

Należy również zaznaczyć, że 1.01.2018 r. wchodzi w życie zmiana normy EN131, która dotyczy drabin dostawnych powyżej 3 m. Zmiany wymogów mają wpływ na stosowanie drabin dostawnych o długości powyżej 3 metrów, które wymagać będą poszerzenia podstawy, np. poprzez zastosowanie trawers poprzecznych lub stożkowej konstrukcji.