Zarządzanie zrównoważonym rozwojem przedsiębiorstw rolnych
- Rafał Baum, Benedykt Pepliński, Dariusz Majchrzycki
- Kategoria: Logistyka
Od opublikowania w 1987 roku tak zwanego Raportu Brundtland niewiele terminów zrobiło tak zawrotną karierę, jak pojęcie zrównoważonego rozwoju (ZR). Obecnie obowiązek ochrony środowiska nie jest już traktowany jako pozostający w konflikcie z interesami gospodarki, lecz wręcz jako element prawidłowego gospodarowania.
Podejmowane są próby adaptowania koncepcji zrównoważonego rozwoju do rzeczywistości mikroekonomicznej, gdzie przedmiotem rozwoju jest pojedyncze przedsiębiorstwo [Isaksson i Garvare 2003]. Pojawiło się wiele propozycji wskazujących, w jaki sposób rozwój taki mógłby się realizować - żeby wymienić takie trendy, jak: społeczna odpowiedzialność biznesu, etyka biznesu, triple bottom line, zarządzanie relacjami z interesariuszami, itp. [Witek-Crabb 2001]. Zrównoważony rozwój w praktyce gospodarczej wymusza nowe, systemowe podejście do zarządzania przedsiębiorstwem (wymaga zrozumienia jego złożoności i spójności). Realizacja koncepcji ZR w przypadku przedsiębiorstw rolnych oznacza konieczność właściwego dostosowania kierunków i intensywności produkcji do występujących warunków otoczenia - środowiskowych i społecznych.
Celem niniejszej pracy jest analiza kompilacji, w których przychodzi funkcjonować przedsiębiorstwom rolnym. W artykule przedstawiono system interakcji pomiędzy różnorodnymi elementami wewnętrznymi i zewnętrznymi, które warunkują długofalowe funkcjonowanie oraz zrównoważenie rozwoju przedsiębiorstwa rolnego. Rozważania dotyczące specyfiki przedsiębiorstw rolnych poprzedzono opisem systemu zarządzania ZR. Podstawową metodą przy opracowaniu artykułu były studia literatury oraz badania własne w przedsiębiorstwach rolnych.
Koncepcja systemu zarządzania ZR
Klasycznym koncepcjom i narzędziom zarządzania na przykład w sferze ochrony środowiska, kapitału ludzkiego, marketingu, jakości czy ryzyka zazwyczaj brakuje podejścia holistycznego. Ponadto cechuje je wybiórcze i jednostkowe traktowanie problemu - nie jest możliwe ich zintegrowanie z całościowym systemem strategicznego zarządzania, monitoringu i kontroli w przedsiębiorstwie. Takie sposoby zarządzania nie mogą zapewnić ZR firmy.
Koniecznym staje się wprowadzenie złożonego narzędzia do zarządzania biznesem w sposób zrównoważony - systemu zarządzania zrównoważonym rozwojem (Sustainability Management System, SMS). System ten powinien być spójny z całym systemem zarządzania organizacją. Jego celem jest uzupełnienie luki między orientacją strategiczną a działaniami operacyjnymi. Dzięki swojej strukturze, SMS wspiera i umożliwia proaktywne wdrażanie wizji i strategii przedsiębiorstwa na wszystkich poziomach działania. W oparciu o tak zwany cykl Deminga działania są najpierw planowane, a następnie wdrażane, po czym ich efekty są weryfikowane, co umożliwia dopiero podejmowanie kolejnych działań, mających zapewnić zgodność z pierwotnymi planami (koncepcja ciągłego doskonalenia). Ciągłe doskonalenie wymaga powtarzania tego cyklu, tak, aby wciąż dostosowywać plany i działania do zmieniającego się otoczenia określającego warunki ich realizacji. SMS składa się z elementów, pokazanych na rysunku 1, takich jak [Kronenberg i Bergier 2010]: wizja, program ZR, wdrażanie, kontrola i ocena, innowacja, dialog z interesariuszami oraz raportowanie z zakresu zrównoważonego rozwoju.
Wdrożenie SMS powinno być poprzedzone fazą przygotowawczą, podczas której przeprowadza się szczegółową ocenę stanu wyjściowego. Mimo, iż celem pozostaje wdrożenie całego systemu, z uwagi na trudność jednoczesnego ukierunkowania wszystkich obszarów na ZR, konstrukcja SMS umożliwia to, by każdy komponent mógł być wdrażany niezależnie, w dowolnym momencie.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2012.