Analiza popytu na usługi transportowe w kontekście niektórych uwarunkowań zewnętrznych - cz. 1

Przemieszczenie to powinno odbywać się w wyznaczone miejsce, w określonym czasie. Możemy powiedzieć, iż zapotrzebowanie na usługi transportowe jest ściśle powiązane z rozwojem logistyki. Wśród przyczyn tego zjawiska, z pewnością wymienić możemy globalizację gospodarki i rozwój technologii informatycznych, pozwalający na dokładne planowanie, zamawianie i śledzenie wykonania usług transportowych. Daleko idąca specjalizacja, a więc i podział rynku w zakresie produkcji, również przyczynia się do wzrostu potoku przepływów ładunków. Tak więc popyt na usługi transportowe stanowi też w dużej mierze pochodną rozwoju i integracji w zakresie międzynarodowej wymiany technologicznej i towarowej. Przyczyn rozwoju logistyki jest jednak znacznie więcej. Przede wszystkim, po dokonaniu oszczędności w sferze produkcji i technologii, dalszej redukcji kosztów można było szukać wśród usług pomocniczych, w tym oczywiście w usługach magazynowych i transportowych.

Ponieważ między innymi koszty transportu należały do istotnych, a zarazem rozpoznawalnych kategorii kosztów, dość naturalne stało się oczekiwanie redukcji kosztów usług transportowych. Ponadto, poszerzenie asortymentu produkowanych, dostępnych i sprzedawanych dóbr przeniosło się na wzrost zapotrzebowania na usługi transportowe. Nie bez znaczenia były też procesy tworzenia łańcuchów dostaw bezpośrednich, które w efekcie przyczyniły się do większego zapotrzebowania na transport. W sferze zmian w mentalności przedsiębiorców (produkcji na chłonny rynek) istotne znaczenie ma nastawienie na potrzeby klienta, co obejmuje eliminację uciążliwości związanych z transportem i przerzucenie odpowiedzialności za wypełnienie tej funkcji na spedytora czy operatora logistycznego. Usługi magazynowe i transportowe w sposób naturalny wpisują się również w postępujący proces outsourcingu, który jest również jedną z metod poszukiwania oszczędności. Przyczyna, z jakiej powstaje popyt na usługę transportową, jest zawsze uwarunkowana potrzebą wykorzystania użyteczności jakiegoś konkretnego dobra - produktu. Dobro to, jeśli ma zaspokoić ową potrzebę, musi być przemieszczone do miejsca, gdzie potrzeba ta istnieje i gdzie ma być zaspokojona w określonym czasie.

Mając powyższe na uwadze, możemy zaryzykować stwierdzenie, iż popyt na towarową usługę transportową jest nie tylko wtórny - pochodny, lecz jednocześnie komplementarny w stosunku do popytu na dobra przemieszczane. Popyt komplementarny, możemy nazwać też popytem wiązanym. To znaczy jest to popyt, który - jeśli zmienia się (maleje lub rośnie) zapotrzebowanie na dobro przewożone - tym samym zmienia się popyt na daną usługę przewozową w kontekście miejsca wystąpienia popytu. Zróżnicowanie popytu na konkretny rodzaj usługi transportowej i wybór środka transportu pośrednio wynika również z wtórnego charakteru popytu na przewozy. Natomiast bezpośrednio jest ono konsekwencją wymogów stawianych transportowi przez dany rodzaj ładunku i wymogów klienta co do miejsca i formy dostawy.
Zaspokojenie popytu na przewóz dobra wymaga bowiem takiej realizacji tej usługi, aby spełniała ona jednocześnie trzy warunki:

• przewóz winien odbyć się w czasie wymaganym przez klienta - chodzi tu głównie o to, aby dostawa ładunku do miejsca przeznaczenia odbyła się w terminie wyznaczonym przez finalnego klienta usługi transportowej,
• ładunek powinien być dostarczony dokładnie do miejsca wskazanego przez klienta,
• ładunek powinien być przewieziony takim środkiem transportu, który najlepiej odpowiada podatności przewozowej przemieszczanego towaru.

W gospodarce rynkowej bardzo ważnym elementem jest elastyczność dostosowania się przewoźnika do popytu na usługi transportowe. Elastyczność popytu to intensywność reakcji klienta - konsumenta usługi transportowej na zmianę ceny tej usługi, lecz też przewoźnika na zmianę zasobów pieniężnych (dochodów) tego klienta. Dlatego też rozróżniamy elastyczność cenową i dochodową na dobra rzeczowe i usługi. Zrozumienie tej zasady powinno wytworzyć właściwe relacje pomiędzy klientem, a usługodawcą. Innym, wtórnym zagadnieniem jest elastyczność techniczno - organizacyjna przewoźnika, operatora logistycznego na wymagania klienta. Możemy powiedzieć, iż popyt na usługi przewozowe uzależniony jest z jednej strony od potrzeb społeczno-gospodarczych danego regionu, a z drugiej strony od dostępności usługi dla klienta, ceny, standardów jakościowych i technologicznych. Bardzo ważnym zagadnieniem jest stan infrastruktury - zarówno liniowej jak i punktowej - oraz dostępność do niej. Poprzez te ostatnie czynniki właściciel, najczęściej Skarb Państwa, może mieć wpływ na popyt w zakresie wyboru usługi transportowej.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 6/2011.