Car-pooling w koncepcji podróży pasażerskiej w miastach

Elektryczny transport miejski charakteryzuje się niemal pełnym bezpieczeństwem ekologicznym. Alternatyw dla tego sposobu przemieszczania się jest wiele. W miastach mogą być to warte propagowania podróże piesze, rowerowe. Natomiast, jak wykazują liczne obserwacje oraz badania, w Polskich miastach przejazdy komunikacją indywidualną to preferowany sposób podróżowania (rysunek 1), powodujący wiele problemów związanych z zatłoczeniem, parkowaniem i oddziaływaniem na środowisko. Każda podróż składa się z łańcucha elementarnych przemieszczeń pieszych, bądź z użyciem środków transportowych, zaś podróże w miastach składają się z jednego lub wielu przemieszczeń - w tym ostatnim przypadku tworząc łańcuch przemieszczeń. Udział poszczególnych sposobów przemieszczania się w ramach podróży miejskich uzależniony jest od wielu czynników, takich jak aspekty demograficzne struktury miejskiej, mobilność mieszkańców oraz oddziaływanie sposobów przemieszczania się na środowisko miasta. Poruszanie się samochodem jest związane z określonym stylem życia, wygodą, mobilnością oraz prestiżem. Badania przeprowadzone przez autora wskazują, że w grupie ludzi młodych - w wieku 20-30 lat - liczba chętnych do zrezygnowania z przemieszczania się samochodami osobowymi jest niewielka i nie przekracza 10%. Skłonność do rezygnacji z przemieszczania się transportem prywatnym jest tym mniejsza, im niższy jest status ekonomiczny respondenta. Zaskoczeniem dla autora jest większa gotowość do rezygnacji z przemieszczeń samochodami osobowymi osób zamożnych. Rozproszona zabudowa wielu współczesnych miast, w połączeniu z gęstą i pojemną siecią uliczną oraz towarzyszącymi jej parkingami i miejscami postojowymi, skłania do poruszania się samochodem bez względu na rachunek ekonomiczny. Ponadto warto wziąć pod uwagę prognozy wzrostu ilości samochodów prywatnych w Polsce oraz powszechny styl życia, w który wpisuje się nieograniczone użytkowanie pojazdów indywidualnych. Stąd rodzi się pytanie: jak pogodzić uzasadnione dążenie miast do wykorzystywania bardziej wydajnych środków komunikacji pasażerskiej z przywiązaniem do przemieszczania się samochodami osobowymi?

Współdzielenie samochodów osobowych - co to jest
Preferowanie samochodu osobowego w zaspokajaniu potrzeb transportowych jest faktem, z którym trzeba się pogodzić. Zmiana modelu zachowań komunikacyjnych jest procesem wieloaspektowym i z reguły długotrwałym. Stąd należy poszukiwać sposobów maksymalizowania pozytywnych efektów podróżowania samochodami dla ich użytkowników i miast. Pierwszą i chyba najprostszą metodą zwiększenia efektywności poruszania się samochodami osobowymi po mieście (a zarazem pogodzenia zalet i wad takiego sposobu przemieszczania się) jest zwiększenie ilości osób, podróżujących w jednym samochodzie. Drogą do zwiększenia stopnia wykorzystania miejsc w samochodach prywatnych jest dynamicznie rozwijająca się koncepcja car-poolingu (pisana w literaturze przedmiotu zarówno łącznie carpooling, jak i rozłącznie - car pooling). To pojęcie, jak i koncepcja car-poolingu nie są szeroko znane w Polsce. Na pytanie sformułowane następująco: "Czy słyszałeś o inicjatywach zmierzających do lepszego wykorzystania prywatnych niezarobkowych środków komunikacji?” ankietowani mieszkańcy miast śląskich praktycznie odpowiadali "nie” - na 3 050 ankietowanych tylko 2 osoby stwierdziły, że znają zasady systemu. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego podaje taką oto krótką definicję: car pool [wym. kaapu:l] ang., "pula samochodowa”, układ prywatnych właścicieli samochodów, na mocy którego każdy kierowca kolejno zabiera własnym wozem pozostałych jako pasażerów (do miejsca pracy i do domu). Precyzując powyższą definicję, car-pooling polega na udostępnianiu w prywatnych, bądź służbowych samochodach, miejsc dla innych podróżujących. System taki może być oparty o używanie jednego samochodu, bądź rotacyjnie kilku samochodów należących do kilku właścicieli. Żeby mówić o car-poolingu jako systemie musi być spełnionych kilka elementów. Należą do nich: wysoka częstotliwość współdzielenia bądź wręcz regularność, własność prywatna samochodów oraz wykluczenie podwożenia tymi pojazdami dzieci i młodzieży do lat 18. Przewozy nie spełniające tych wymogów, ale polegające na współdzieleniu samochodów, spełniają również określone w niniejszych rozważaniach cele, lecz nie wchodzą do organizowanego systemu.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2008.