Identyfikacja pod kontrolą

Jednym z najistotniejszych aspektów współczesnej logistyki jest śledzenie przepływu materiałów w łańcuchu dostaw, rozumiane jako rejestrowanie aktualnego pobytu danej jednostki logistycznej w łańcuchu. Może się to odbywać albo na podstawie informacji przenoszonych do systemu informatycznego poprzez ich przepisywanie z dokumentów związanych z wymianą towarów, albo poprzez automatyczne odczytywanie informacji zawartych wprost na opakowaniach jednostek logistycznych. Jednakże pierwszy z wymienionych sposobów związany jest z pewnym niebezpieczeństwem utraty korelacji pomiędzy informacjami występującymi na dokumencie a informacjami o fizycznej zawartości jednostki logistycznej. Automatyczna identyfikacja natomiast, daje pewność, ze w danym momencie rejestrowany jest właściwy towar podlegający wymianie w łańcuchu dostaw.

Globalny kod kreskowy

Wymiana towarów pomiędzy dostawcami i odbiorcami realizowana w środowisku otwartym wymaga stosowania standardów identyfikacyjnych tak, aby w dowolnym ogniwie łańcucha wszystkie informacje były jednoznacznie interpretowane. Jest to możliwe przez 30-letnie już funkcjonowanie światowego systemu EAN*UCC, zawierającego standardy identyfikacji materiałów w obiegu detalicznym i hurtowym, jednostek logistycznych, fizycznych miejsc lokalizacji, zasobów i usług. EAN*UCC jest to jedyny, międzybranżowy i międzynarodowy system jednoznacznej i automatycznej identyfikacji oraz elektronicznej wymiany danych, stosowany w przemyśle, handlu, usługach i administracji. System EAN*UCC wykorzystywany jest już w 102 krajach. W celu umożliwienia automatycznego odczytu standardowych w skali świata oznaczeń przyjęto, że systemy informatyczne i aplikacje automatycznej identyfikacji działające w standardzie globalnym, będą używały następujące symboliki kodów kreskowych: EAN – 8, EAN    13, ITF – 14 (oznaczenia numeryczne) oraz kod EAN – 128 (oznaczenie alfanumeryczne) wraz ze standardowymi Identyfikatorami Zastosowań. Standardowe oznaczenia kodowe określane są następującymi akronimami: GTIN (Global Trade Identification Number) – Globalny Numer Identyfikacyjny), SSCC (Serial Shipping Container Code) – Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej), GLN (Global Location Number) – Globalny Numer Lokalizacyjny) oraz GIAI (Global Individual Asset Identifier) – Globalny Identyfikator Zasobów Indywidualnych), GRAI (Global Returnable Asset Number) – Globalny Identyfikator Zasobów Zwrotnych), GSRN (Global Service Relation Number) – Globalny Numer Relacji Usługowej). Wiele firm wdrażających w logistyce systemy informatyczne rozpoczyna pracę z systemem identyfikacji na własną rękę. Jednak samodzielne wdrażanie światowego standardu nie zawsze przebiega bezproblemowo. Standardów technicznych kodów kreskowych jest kilkadziesiąt, ale standard oznaczeń kodowych jest tylko jeden i tylko on daje możliwość zintegrowania logistyki w skali świata. Dlatego w przypadku wykorzystywania w systemach informatycznych standardów EAN*UCC warto zwrócić się o pomoc do Instytutu Logistyki i Magazynowania w Poznaniu – Krajowej Organizacji EAN Polska, gdzie w Dziale Automatycznej Identyfikacji (poprzednio Zakład Konsultingowy), wspieranym kompetencjami wyspecjalizowanych komórek Instytutu, można wyjaśnić wszelkie wątpliwości.

rys.1. Drukarka kodów kreskowych

Dział Automatycznej Identyfikacji

Jego podstawową działalnością jest promowanie i wdrażanie nowych technologii ADC (Automatic Data Capture), kompleksowa obsługa firm kodujących, pomoc przy doborze urządzeń ADC i oprogramowania oraz materiałów eksploatacyjnych. Wśród urządzeń do automatycznej identyfikacji wyróżnić można ręczne i ladowe czytniki kodów kreskowych różnych producentów połączone bezpośrednio z komputerem, przenośne terminale oraz drukarki kodów kreskowych. Te pierwsze znajdują zastosowanie przede wszystkim w sklepach, supermarketach, gdzie skanuje się numeryczne oznaczenia kodowe (GTIN) przedstawiane w standardowej symbolice kodu kreskowego (najczęściej EAN – 13), poprzez który następuje odniesienie do właściwego rekordu w systemie informatycznym. Przenośne terminale do zbierania danych (PDT – portable data collection terminal), nazywane również przenośnymi kolektorami danych, stosuje się wszędzie tam, gdzie bezpośrednie podłączenie czytnika kodów kreskowych do systemu informatycznego jest niemożliwe, bądź nieopłacalne, np. w dużych halach magazynowych, na placach przeładunkowych itp. Najczęściej stosowany jest sprzęt takich firm jak Denso, Symbol, Metrologic. Informacje odczytane z kodów są zapisywane w pamięci terminala, a po zakończeniu operacji przyjmowania przesyłek do magazynu, są transmitowane do głównego systemu ewidencyjnego. Znaczna część oferowanych przez Dział Automatycznej Identyfikacji terminali przenośnych jest zgodna ze standardami wypracowanymi w ostatnich latach dla systemów operacyjnych komputerów osobistych w zakresie oprogramowania zarówno terminala jak i komputera, który zbiera i przechowuje dane. Terminale wyposaża się w urządzenia do transmisji danych, które następują z pomocą złączy RS, stacji dyskietek lub drogą radiową (system RF – Radio Frequency). Szczególnie te ostatnie cieszą się dużym zainteresowaniem, ponieważ są najwygodniejsze w użyciu. Dział Automatycznej Identyfikacji udziela szczegółowych informacji na temat wszystkich urządzeń, które znajdują się w jego ofercie. Jest to szczególnie ważne, gdy firma wybiera sprzęt, który będzie pracował w trudnych warunkach. Terminale bywają narażone na wpływ niekorzystnych czynników, jak kurz i wilgoć, dlatego też warto dowiedzieć się, czy wybrany sprzęt jest na nie odporny. Terminale mają dodatkowe gniazda do przyłączenia ręcznych czytników kodów kreskowych, skanera, czytnika taśmy magnetycznej, drukarki kodów, wagi drukujących kody itp. i pozwalają kontrolować np. czas pracy na podstawie odczytów karty pracy z kodem kreskowym, monitorują pracę urządzeń, zbierają dane do zarządzania produkcją w czasie rzeczywistym, mogą być również stosowane w miejscach formowania przesyłek, aby sprawdzić czy właściwe produkty zostają wysłane do właściwego odbiorcy. Innym rodzajem urządzeń ADC są drukarki kodów kreskowych takich producentów jak Zebra, Eltron , Sato, Tec, Citizen. Zainstalowanie ich w firmie pozwala na samodzielne drukowanie etykiet z kodami kreskowymi.
Właściwy dobór sprzętu ADC, indywidualnie uwzględniający wewnętrzne uwarunkowania firmy, pozwala na realizację wymaganych zadań przy najniższych kosztach wdrożenia. Należy jednak pamiętać, że sprzęt ADC, nawet prawidłowo dobrany, jest ostatnim ogniwem w procesie wdrażania nowoczesnych rozwiązań logistycznych, które mają funkcjonować w otwartym łańcuchu dostaw. Sprzęt musi współpracować z odpowiednio dobranym systemem informatycznym, a system informatyczny musi uwzględniać odpowiednio zaprojektowaną organizację systemu logistycznego.
 

rys. 2. Skaner do odczytu kodów

Konsultacje dla każdego

Dział Automatycznej Identyfikacji ILiM nie ogranicza się jedynie do przedstawiania i sprzedaży urządzeń ADC. W znacznej mierze przeprowadza konsultacje dotyczące zagadnień, na które nie udzielają odpowiedzi liczne firmy komputerowe dostarczające sprzęt i oprogramowanie dla systemów informatycznych przedsiębiorstw. Konsultacje udzielane firmom przystępującym do systemu EAN*UCC poruszają przede wszystkim problematykę zasad stosowania standardów EAN*UCC, procedur rejestracji, sposobów znakowania towarów (jednostek konsumenckich i opakowań zbiorczych), sposobów kodowania towarów o zmiennej ilości, doboru etykiet z kodem kreskowym z uwzględnieniem warunków przechowywania towarów oraz wyliczania cyfry kontrolnej. Prócz tego pracownicy Działu Automatycznej Identyfikacji, wspierani kompetencjami specjalistów z EAN Polska (ILiM), przeprowadzają na szeroką skalę konsultacje dla urzędów, instytucji i uczelni na temat stosowania różnych symbolik kodów kreskowych i kodów matrycowych, drukowania kodów w warunkach dużego zapylenia, znakowania środków trwałych, znakowania profili z tworzywa MDF, oznaczania palet, stosowania etykiet zabezpieczających, drukowania tabliczek znamionowych, stosowania etykiet wielokrotnego odklejania, nanoszenia symboli kodowych na kartach identyfikacyjnych, wydruku przywieszek znakowanych kodem kreskowym, bezprzewodowego sprzętu do identyfikacji, stosowania kodu kreskowego do sterowania urządzeniami, doboru urządzeń do pracujących systemów informatycznych, kontroli przepływu materiałów w produkcji, doboru czytników kodów kreskowych oraz identyfikacji w magazynie z wykorzystaniem terminali RF. Dodatkową działalnością działu jest realizacja zamówień na wzorce kodów kreskowych EAN-13, EAN-8, ISSN, ISBN, EAN-128.
Dział Automatycznej Identyfikacji pozwala firmom, które zgłaszają się po pomoc, efektywnie przyswoić w krótkim czasie podstawy eksploatacji systemu identyfikacji, a jednocześnie dostarcza dla Krajowej Organizacji EAN Polska cennego materiału o rzeczywistych potrzebach klientów. Współpraca z innymi komórkami organizacyjnymi Instytutu umożliwiła przygotowanie ofert kompleksowych na rozwiązania systemów obsługi informatycznej dla magazynów w dowolnej skali wielkości.

rys. 3. Skanery do odczytu kodów

Identyfikowanie od podszewki

Integralną częścią procesów automatycznej identyfikacji jest informatyka, bez której nie byłoby możliwe ani efektywne wykorzystywanie urządzeń ADC, ani efektywne wykorzystywanie globalnego systemu EAN*UCC.
W otwartym łańcuchu dostaw obsługiwanym przez różne systemy informatyczne występuje wiele lokalizacji, które powinny być identyfikowane przez partnerów handlowych różnych firm przemieszczających między sobą wiele jednostek logistycznych. Proces współpracy na skalę globalną nierzadko jest jeszcze nowością dla niektórych firm i często wymaga wprowadzenia zmian organizacyjnych.
Na trasie przemieszczania jednostek logistycznych w otwartym łańcuchu dostaw zachodzą różne zdarzenia. Determinują one zakres informacji, jakie powstają w kolejnych ogniwach łańcucha poprzez kolejne ich dodawanie lub aktualizowanie. Otwarty łańcuch dostaw musi być zorganizowany tak, aby dane przekazywane razem z jednostką logistyczną mogły być przez różne systemy informatyczne pobierane w każdym jego ogniwie. Istnieje zatem potrzeba umieszczania odpowiednich informacji logistycznych nie na dokumentach, lecz na samych materiałach (jednostkach logistycznych). A to wymaga stosowania jednego standardu wymiany, który będzie „rozumiany” przez działające w łańcuchu dostaw różne systemy informatyczne. W efekcie uzyskuje się zharmonizowany system wspomagający zarządzanie fizycznym łańcuchem dostaw.
Kod EAN – 13 funkcjonuje już w Polsce od dłuższego czasu, tak więc jego obsługa przez różnego rodzaju urządzenia i systemy informatyczne nie nastręcza problemów. To, co jest najbardziej dla logistyki interesujące to identyfikowanie w bardziej wyrafinowanym oznaczeniu kodowym, jakim jest EAN-128. Kod ten pozwala na zapisanie wielu ważnych informacji w postaci jednego ciągu znaków (zakodować można 128 znaków alfanumerycznych z górnego zakresu tablicy ASCII -dostępnych na klawiaturze komputera). Jest to bardzo przydatne w całym łańcuchu logistycznym. Jednym ruchem skanera możliwe jest odczytanie kilku różnych informacji zapisanych w kodzie. W celu rozróżnienia – przez system informatyczny, jakiego rodzaju informacje są zakodowane w przeczytanym ciągu znaków, stosuje się standardowe Identyfikatory Zastosowań. Każdy zastosowany IZ jednoznacznie określa, jakiego typu dane występują bezpośrednio po nim. Urządzenia ADC odczytują tylko określoną sekwencję znaków, za pomocą których zapisane są informacje. W przypadku wykorzystywania kodu EAN-128 same urządzenia ADC bez systemu informatycznego są w niewielkim stopniu przydatne. Najistotniejszym dla klientów problemem jest właściwe dobranie do systemu informatycznego, programów do urządzeń ADC oraz samych urządzeń. Wielu przedstawicieli firm popełnia błąd, gdy w pierwszej kolejności zakupują urządzenia ADC, a dopiero potem zastanawiają się w jaki sposób sprawić, by działały w satysfakcjonujący sposób. Kolejność zakupu powinna być odwrotna – najpierw buduje się system wraz z programami do odczytu, a dopiero później dobiera się odpowiedni sprzęt. Nie ma zbyt dużo dobrych rozwiązań informatycznych na rynku, które potrafiłyby odczytać stosowane przez przedsiębiorców globalne kody, zwłaszcza EAN-128. Z reguły dostawcy systemów informatycznych czekają na sygnały od swoich odbiorców, aby w ten sposób przystosowywać programy do ich oczekiwań. Natomiast odbiorcy nie mają jeszcze wystarczającej świadomości i wiedzy o możliwych zastosowaniach. Systemy logistyczne projektowane w ILiM w oparciu o dostępne lub specjalnie wykonywane oprogramowanie pozwalają urządzeniom ADC odczytywać pełne ciągi znaków kodu EAN-128, a oprogramowanie wybiera tylko te informacje, które są w danym przedsiębiorstwie niezbędne, pomijając te, które są potrzebne innym uczestnikom otwartego łańcucha dostaw. Rozszyfrowywanie informacji zapisanych w kodzie kreskowym następuje poprzez Identyfikatory Zastosowań (dwu–, trzy– lub czteroznakowe łańcuchy cyfrowe), które jednoznacznie implikują ciągi znaków po nich następujących. Jest to jedna z zasadniczych cech standardów EAN*UCC pozwalająca w nieskrępowany sposób realizować wymianę towarów w ujęciu globalnym z jednoznacznym – automatycznym – identyfikowaniem jednostek logistycznych przez systemy informatyczne wykorzystujące urządzenia ADC.

Michał Koralewski