Czy system finansowania kolei w Polsce ma szansę na zmianę?
- Oprac. M.T.
- Kategoria: Transport i spedycja
Izba Gospodarcza Transportu Lądowego (IGTL) oraz Railway Business Forum (RBF), reprezentujące szerokie grono przedsiębiorstw związanych z transportem kolejowym, wzywają do pilnego podjęcia działań usprawniających system finansowania kolei w Polsce.
Organizacje zrzeszające najważniejszych graczy rynku wykonawczego i producentów od lat alarmują że obecny model finansowania jest nieefektywny i w wielu miejscach nieprzewidywalny, co prowadzi do falowania zamówień. W związku z tym branża musi radzić sobie z okresami spiętrzenia prac, aby następnie mierzyć się z drastycznym spadkiem zamówień. To nie brak zasobów finansowych, lecz systemowe bariery uniemożliwiają efektywne inwestowanie w kolej. Zdaniem IGTL i RBF, sytuacja ta negatywnie wpływa na konkurencyjność transportu kolejowego, hamuje rozwój gospodarczy regionów i osłabia strategiczne zdolności transportowe państwa, istotne dla bezpieczeństwa Polski.
Kolej jest kręgosłupem bezpiecznego, zrównoważonego transportu i kluczowym elementem nowoczesnej gospodarki. Niestety, obecny system finansowania sprawia, że mamy do czynienia z dołkami i górkami inwestycyjnymi, co przekłada się na problemy z logistyką, wzrostem cen materiałów, odpływem wykwalifikowanej kadry oraz utratą konkurencyjności sektora. Potrzebujemy pilnych i kompleksowych zmian, które zapewnią stabilne i elastyczne finansowanie, umożliwią realizację strategicznych inwestycji i poprawią efektywność zarządzania infrastrukturą kolejową. Strategia zrównoważonego transportu wymaga zrównoważonego finansowania. W sektorze drogowym od lat z powodzeniem funkcjonuje system oparty o ustabilizowany Krajowy Fundusz Drogowy i chcielibyśmy, aby analogiczny model miał również zastosowanie w przypadku kolei. Przestańmy pytać, czy kolej „da radę”, tylko dajmy jej tę możliwość.
– mówi Marita Szustak, prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego.
Budownictwo kolejowe i produkcja przemysłowa na jego rzecz, to istotny element gospodarki. Spójrzmy na liczbę firm i ich kooperantów, zatrudnienie i wpływy podatkowe, które generujemy. Mamy na rynku potentatów, którzy w portfelach posiadają łącznie kontrakty o wartości wielu miliardów złotych, ale inwestycje kolejowe to również ogromna liczba małych i średnich przedsiębiorstw. Dla jednych i drugich stabilność to podstawa rozwoju, a rozwój rodzimych firm jest z kolei jest podstawą zdrowego wzrostu gospodarczego państwa.
– wskazuje Wiesław Nowak, wiceprezes IGTL.
IGTL I RBF proponują reformę Funduszu Kolejowego, wzorując się na sprawdzonym modelu Krajowego Funduszu Drogowego. KFD, dzięki stabilnym źródłom finansowania, możliwości refinansowania ze środków unijnych i rolowania długu, od lat z sukcesem wspiera rozwój infrastruktury drogowej w Polsce. Izba chce przenieść te sprawdzone mechanizmy do Funduszu Kolejowego, aby zapewnić:
- Stabilne finansowanie: Przewidywalne źródła przychodów FK, niezależne od cykli budżetowych Unii Europejskiej, a także zwiększenie udziału Funduszu we wpływach z opłaty paliwowej i możliwość rolowania długu (jak ma to miejsce w przypadku KFD);
- Elastyczność: Możliwość szybkiego reagowania na zmieniające się potrzeby i priorytety inwestycyjne, co umożliwi stabilizację w zakresie cen i ciągłości dostaw, a to już w krótkiej perspektywie przyniesie widoczne korzyści, m.in. ograniczenie tzw. „wojny cenowej”;
- Długoterminowe planowanie: Pewność finansowania, umożliwiająca realizację ambitnych projektów modernizacyjnych i budowlanych;
Osiągnięcie powyższych celów, to realne wsparcie rozwojowych segmentów rynku przewozów. Zapewnienie niezbędnych parametrów po stronie infrastruktury zarówno dla przewozów pasażerskich, jak i towarowych, w tym intermodalnych, co jest zgodne ze zrewidowanymi politykami unijnymi.
IGTL podkreśla również, że programy kolejowe to inwestycje w rozwój gospodarczy, bezpieczeństwo i poprawę jakości życia obywateli. Obecnie około 40% Polaków dotkniętych jest w większym lub mniejszym stopniu problemem wykluczenia komunikacyjnego. Kolej musi mieć zapewnione stabilne środki również na działania inwestycyjne na sieci kolejowej poza siecią TEN-T i głównymi korytarzami, ponieważ to właśnie te linie – o teoretycznie marginalnym znaczeniu – są dla wielu mniejszych ośrodków regionalnych szansą na poprawę mobilności lokalnych społeczności.
W kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej kolej nabiera strategicznego znaczenia dla bezpieczeństwa Polski. Doświadczenia z Ukrainy wyraźnie pokazują, że kolej pełni kluczową rolę nie tylko w transporcie wojska i sprzętu, ale także w masowej ewakuacji ludności cywilnej oraz dystrybucji pomocy humanitarnej. Sprawna i wydolna sieć kolejowa to w obecnych realiach nie tylko element gospodarki, ale również fundament odporności państwa na kryzysy i zagrożenia zewnętrzne. Zarządca infrastruktury podwójnego zastosowania, jakim jest PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., powinien mieć możliwość skupienia się na realizacji inwestycji odpowiadających na potrzeby wynikające z priorytetów w zakresie bezpieczeństwa kraju, a nie zmaganie się z biurokracją i księgowością budżetową. Dlatego źródło finansowania inwestycji musi być stabilne i elastyczne, a system maksymalnie prosty i efektywny.
– komentuje Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR / Przewodniczący Railway Business Forum.
Żródło: Izba Gospodarcza Transportu Lądowego / Railway Business Forum