50 lat Instytutu Logistyki i Magazynowania

Grzegorz Szyszka, dyrektor Instytutu Logistyki i Magazynowania: 50 lat temu powstał w Poznaniu Centralny Ośrodek Gospodarki Magazynowej (COGM) jako zaplecze merytoryczne Urzędu Rezerw Państwowych (URP). Dlaczego w Poznaniu - bo tutaj funkcjonował na potrzeby Urzędu magazyn artykułów sanitarnych i zaistniała potrzeba określenia trwałości przechowalniczej składowanych tam zapasów. Ośrodek podczas 12 lat swojej działalności zajmował się również przebudową krajowej bazy magazynowej w celu dostosowania jej do potrzeb sterowanej centralnie gospodarki oraz wyznaczał standardy krajowe w zakresie technologii i wyposażenia magazynowego.
W 1979 r., w wyniku szybkiego rozwoju kadry naukowej i wysokiego poziomu prac naukowo-badawczych, COGM został przekształcony w Instytut Gospodarki Magazynowej (IGM), który przez 11 lat działalności kształtował rozwiązania organizacyjno-technologiczne magazynów i baz magazynowych. W tym okresie wykonano ponad 500 prac usługowych i wdrożeniowych w zakresie gospodarki magazynowej i badań trwałości przechowalniczej. W 1990 r., wraz ze zmianami ustrojowymi kraju, Instytut przeszedł głębokie przeobrażenia związane również z uzyskaniem praw do nadawania polskim firmom numerów kodów kreskowych, głównie dla potrzeb zagranicznego i krajowego handlu. Wraz z kodami kreskowymi zainteresowania Instytutu poszerzyły się o obszar automatycznej identyfikacji towarów.
W 1994 r., gdy promowana przez Instytut „logistyka” jako wolnorynkowa koncepcja funkcjonowania gospodarki, zaczęła nabierać znaczenia, IGM zmienił nazwę na Instytut Logistyki i Magazynowania (ILiM). W tym czasie prace Instytutu były ukierunkowane na zagadnienia typowo logistyczne związane z organizacją i zarządzaniem przepływem materiałów i informacji w przedsiębiorstwach i łańcuchach dostaw.
Przełom wieków przyniósł kolejne wyzwania związane z rozwojem gospodarki elektronicznej. W 2003 r. utworzono w Instytucie Centrum e-Gospodarki, które rozwija nowy obszar badawczy dotyczący elektronizacji procesów w relacjach administracja - biznes (G2B) oraz biznes - biznes (B2B). Obecnie pojawiają się przed Instytutem nowe zadania związane z pełnieniem funkcji krajowego centrum kompetencji w zakresie transformacji cyfrowej logistyki. Wpisują się one w rozpoczynającą się obecnie na świecie czwartą rewolucję przemysłową „Industry 4.0”.  

   Punkty przełomowe w działalności ILiM
Z punktu widzenia dzisiejszej pozycji Instytutu przełomowym wydarzeniem było przyjęcie ILiM w 1990 r. do międzynarodowej organizacji zarządzającej systemem identyfikacji towarów za pomocą kodów kreskowych GS1, co wiązało się z zadaniem wdrożenia tego systemu w polskich przedsiębiorstwach. Dla Instytutu oznaczało to również dostęp do globalnych zasobów wiedzy związanych z zarządzaniem łańcuchami dostaw i logistyką.  Zbiegło się to wszystko z rozpoczęciem budowy w Polsce struktur wolnorynkowych, co otworzyło przed Instytutem możliwości rozwoju koncepcji i rozwiązań logistycznych funkcjonujących na wolnym rynku. Innym ważnym momentem było wejście Polski w 2004 r. do Unii Europejskiej, co umożliwiło Instytutowi udział w licznych projektach badawczo-rozwojowych współfinansowanych przez Brukselę. Bardzo owocna okazała się realizacja od 2008 r., w ramach funduszy strukturalnych UE, dużego projektu związanego z uproszczeniem i elektronizacją  procesów zakładania działalności gospodarczej w Polsce. Otworzyło to nową kartę w działalności ILiM, związaną z elektronizacją usług administracji publicznej skierowanych do przedsiębiorstw. Efektem tego jest między innymi współtworzenie polskiego serwisu informacyjno-usługowego dla przedsiębiorstw biznes.gov.pl, wspomagającego zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej.

   Największe sukcesy i przyszłość ILiM 
Jesteśmy obecnie w przełomowym okresie naszej działalności. Ma to związek z zachodzącą w gospodarce czwartą rewolucją przemysłową „Industry 4.0” - z cyfrową transformacją gospodarki. Szczęśliwie się składa, że ILiM od 15 lat zajmuje się elektroniczną gospodarką, głównie w zakresie automatycznej identyfikacji towarów i lokalizacji oraz elektronicznej komunikacji w łańcuchach dostaw. Widzi więc dla siebie szansę bycia kluczowym centrum kompetencji w zakresie cyfryzacji polskiej gospodarki. Wiąże się to z tworzeniem rozwiązań dla systemów cyberfizycznych, łączących ze sobą maszyny, procesy i produkty w samosterowalne „inteligentne sieci”.  W ramach tych sieci współpracujące ze sobą inteligentne fabryki wymieniają w inteligentnych łańcuchach dostaw, w sposób zautomatyzowany, informacje z kooperantami, dostawcami oraz sieciami dystrybucyjnymi i serwisowymi. Z uwagi na taki charakter powiązań logistyka i gospodarka elektroniczna  stanowią zasadnicze elementy nadchodzących przemian. Zachodzące zmiany ILiM chciałby wspomagać jako sprofilowane Centrum kompetencji Industry 4.0, którego celem będzie wspieranie krajowych przedsiębiorstw (MSP) w rozwijaniu i adaptowaniu technologii cyfrowych w łańcuchach dostaw. Oczywiście musimy pogłębić naszą wiedzę w takich technologiach jak: Internet Rzeczy (IoT - Internet of Things), Big Data, Cloud computing czy też mobilność.
   Planujemy nasze zadania badawcze koncentrować na tworzeniu cyfrowych platform integrujących procesy logistyczne przedsiębiorstw i łańcuchów dostaw, głównie z wykorzystaniem Internetu Rzeczy. Ważnym dla nas zagadnieniem jest rozwój rynku cyfrowego (e-Handel), w tym usuwanie ograniczeń dla dystrybucji wielokanałowej i transakcji internetowych. Cały czas zamierzamy również cyfryzować administrację (e-Administracja) w zakresie tworzenia nowych modeli cyfrowych usług publicznych dla potrzeb przedsiębiorstw (A2B). Aby sprostać tym wyzwaniom musimy nadążać za globalnym postępem technologicznym, musimy współpracować z wiodącymi partnerami z nauki i przemysłu w tworzeniu nowych zaawansowanych rozwiązań, musimy rozwijać kompetencje naszych pracowników. Nasza przyszłość będzie zależała od zasobów, materialnych, intelektualnych, ale przede wszystkim ludzkich. Wierzymy, że czeka nas i naszych następców ciekawa praca, pasjonujące wyzwania przynoszące satysfakcję i bogate profity.

   Aktualna kondycja logistyki
W to czym zajmuje się logistyka, wplecione są bardzo silnie procesy globalizacji, internetowego handlu i cyfryzacji technologii. Największą siłę napędową stanowią wzrost konsumpcji i zakupy internetowe. Sprzedaż towarów poprzez Internet dynamicznie rośnie w tempie przekraczającym 15% rocznie, a potencjał wzrostu jest bardzo duży. Polacy dokonują średnio 5 transakcji rocznie w Internecie, co plasuje nas w ogonie krajów europejskich, gdzie średnia liczba transakcji to prawie 16 zakupów w ciągu roku. Także udział sprzedaży online w sprzedaży ogółem wynosił w Polsce w 2016 r. 3,5% przy średniej światowej prawie 7,5%. Prognozuje się, że w 2020 r. e-handel będzie odpowiadać za 45% przychodów ze sprzedaży ogółem w Europie. Krytycznym ogniwem rozwoju e-handlu jest logistyka odpowiedzialna za czas i koszty dostawy towarów do konsumentów. Aktualnym wyzwaniem są dostawy tego samego dnia (Same Day Delivery) przy wykorzystaniu cyfrowych technologii (Internet Rzeczy). Także strategia logistyczna - "on demand" - na czas i miejsce, w odpowiedniej ilości i asortymencie - stała się inspiracją dla programowania sztucznej inteligencji, algorytmów optymalizacyjnych procesów produkcyjnych, transportowych i magazynowych.
   O kondycji polskiej logistyki świadczy także rozwój powierzchni magazynowych. Zapoczątkowany w połowie lat 90-tych dynamiczny rozwój komercyjnych powierzchni magazynowych spowodował, że Polska w 2017 r. z zasobami 12 mln m kw. stała się 8 rynkiem magazynowym w Europie, a w dynamice wzrostu zajmuje drugie miejsce za Niemcami. W tym kontekście widać wyraźnie, że znaczenie logistyki ciągle rośnie i staje się ona strategicznym czynnikiem funkcjonowania przedsiębiorstw i gospodarek, decydującym o ich konkurencyjności.