Klastry i innowacje

Anna Połczyńska, Instytut Logistyki i Magazynowania, prezes Wielkopolskiego Centrum Klasteringu
Temat klastrów, inicjatyw klastrowych, czy powiązań kooperacyjnych poruszany jest od bardzo dawna. W ostatnich kilku latach, w województwie wielkopolskim, powstało i rozwinęło działalność kilkadziesiąt inicjatyw klastrowych. Obecnie w Wielkopolsce można ich zidentyfikować około 50, z czego 26 jest aktywnych (21 spośród nich należy do Wielkopolskiego Centrum Klasteringu), 6 zostało zlikwidowanych, 14 jest w zawieszeniu, a na temat 6 z nich, brak jest jakichkolwiek informacji (nieaktywna strona WWW, nieaktywny telefon, email). Aktywne oraz będące w zawieszeniu inicjatywy klastrowe w swoich szeregach mają średnio 34 mikro, małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. Do liczby członków należy wliczyć również uczelnie wyższe, instytuty badawcze oraz jednostki otoczenia biznesu. Średni wiek inicjatywy klastrowej występującej w Wielkopolsce to 4,5 roku. Większość z nich posiada lokalizację w Poznaniu, bądź najbliższych okolicach. Charakterystyczne dla tego środowiska jest to, że czym starsza inicjatywa klastrowa, tym większa liczba członków. Największą grupę stanowią inicjatywy klastrowe założone między rokiem 2009 a 2014, mające od 2 do 5 lat. Około 50% z nich posiada średnio 30 członków, a około 30% to inicjatywy klastrowe istniejące powyżej 5 lat na rynku, posiadające średnio 50 członków. Najmłodsze inicjatywy klastrowe, założone w ostatnich 2 latach stanowią 20% na rynku wielkopolskim i mają średnio w swojej strukturze około 15 członków.
Rozważając sytuację inicjatyw klastrowych w kontekście perspektyw rozwojowych UE 2007-2013 oraz 2014-2020, nie można pominąć tematu innowacyjności, który stał się  głównym czynnikiem oceny wszelkich projektów i inicjatyw. Czym tak naprawdę jest innowacja? Według Jana Gmurczyka innowacyjność to skuteczne wdrożenie do rzeczywistości gospodarczej jakiejś nowości. Innowacją może być zarówno opracowanie nowego produktu, jak i wprowadzenie do praktyki biznesowej nowych rozwiązań służących wzmocnieniu strategii marketingowej, usprawnieniu organizacji przedsiębiorstwa, udoskonaleniu technologii produkcji, ulepszeniu komunikacji z klientami, czy zwiększeniu efektywności procesów zaopatrzeniowych.
Czym powinna być innowacja dla inicjatyw klastrowych? Z innowacjami powinien wiązać się szeroki wachlarz potencjalnych korzyści: począwszy od szansy na poprawę opłacalności prowadzonego biznesu, po lepszą realizację takich celów jak troska o środowisko naturalne. Co ważne, poszukiwanie innowacji powinno dla inicjatyw klastrowych zawsze łączyć się z podejściem pragmatycznym. Można tu przytoczyć słowa Michała Kicińskiego: „Bycie innowacyjnym nie jest sztuką samą w sobie. (…) «Inaczej» musi oznaczać «lepiej»”. Inicjatywy klastrowe w pogoni za innowacyjnością nie powinny zapominać o tym oczywistym fakcie.
Według najnowszego raportu Innovation Union Scoreboard 2014, Polska osiągając syntetyczny wskaźnik innowacyjności na poziomie 0,279 znalazła się wśród krajów o umiarkowanej innowacyjności, określanej jako moderate innovators wyprzedzając Rumunię (0,237), Łotwę (0,221) i Bułgarię (0,188). W porównaniu z wynikami z poprzedniego roku Polska awansowała z grupy słabych innowatorów do grupy umiarkowanych innowatorów.