Trendy 2018 w gospodarowaniu odpadami

- Trendy 2018 w gospodarowaniu odpadami będą zorientowane wokół zrównoważonego rozwoju, czyli takiego, na którym korzysta biznes, społeczeństwo i środowisko. To główna tendencja obserwowana na świecie i widoczna coraz bardziej w Polsce. Cieszy fakt, że zmieniają się przekonania i nawyki wśród konsumentów oraz przedsiębiorców, a zagadnienia, które jeszcze parę lat temu wydawały się niemożliwe do zrealizowania, znajdują się w samym centrum debaty publicznej - mówi Piotr Bruździak, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu w Stena Recycling.

   Przekonanie przedsiębiorców do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, Agendy 2030 ONZ (SDGs)
SDGs (Sustainable Development Goals) dotyczą siedemnastu wzajemnie przenikających się zagadnień, które zostały uzgodnione przez przedstawicieli państw członkowskich ONZ, biznesu, licznych instytucji i organizacji. Wyznaczają one kierunek zmian światowej gospodarki. Koncentrują się na działaniach, które przeciwdziałałyby rozwarstwieniu społecznemu i nierównościom gospodarczym w różnych rejonach świata. Mają zmierzać również do umocnienia pokoju i wolności na świecie. Dotyczą również inicjatyw związanych ze zrównoważonym gospodarowaniem odpadami oraz ochroną środowiska.
   Państwa członkowskie wypracowują obecnie rozwiązania, których celem jest urzeczywistnić tę ambitną wizję, jednak, aby było to możliwe w inicjatywę musi zaangażować się biznes. Już teraz 64% dyrektorów generalnych zrzeszonych w ramach UN Global Compact (największej na świecie platformy angażującej biznes w realizację SGDs) twierdzi, że kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem odgrywają kluczową rolę w ich planowaniu strategicznym i rozwoju działalności.
   W Polsce Ministerstwo Rozwoju zaangażowało się w wypracowanie podstawy legislacyjnej tej inicjatywy. Cele ONZ wpisują się jednocześnie w obecnie funkcjonującą strategię rozwoju naszego kraju, co tworzy pozytywną atmosferę wokół zagadnienia. Pod koniec 2017 roku, podsumowano też "Kampanię 17/17", która - w ramach programu "SDG's w praktyce", realizowanego m.in. przez CSR Consulting i Stena Recycling - popularyzowała wśród polskich przedsiębiorstw Cele Zrównoważonego Rozwoju. Na konferencji w Ministerstwie Rozwoju, podczas której prezentowano wyniki zrealizowanych aktywności, do grupy firm popierających inicjatywę dołączyły kolejne podmioty - jest ich obecnie ponad 70. Tego typu aktywności są konieczne, aby założenia ONZ przestały być tylko teorią. Jednak świadomość problematyki SDGs wśród polskich firm wciąż jest zbyt mała. Przewiduje się, że w 2018 roku do przedsiębiorstw zaangażowanych we wdrażanie celów Agendy 2030 dołączą kolejne firmy i temat będzie zyskiwał na popularności. Kluczowym wyzwaniem będzie przekonanie biznesu, że zrównoważony rozwój, to nie tylko obowiązki i koszty, ale także korzyści.

   Dostosowanie modeli biznesowych przedsiębiorstw do gospodarki cyrkularnej
Linearny model ekonomiczny jest ciągle najbardziej popularną koncepcją biznesową. Gospodarka cyrkularna, która promuje m.in. racjonalne gospodarowanie surowcami naturalnymi i korzystanie w większym stopniu z surowców wtórnych, będzie zyskiwać na popularności. Jednak, aby było to możliwe, firmy powinny przeanalizować (zweryfikować) dotychczasowe modele biznesowe i poszukać nowych szans w GOZ. A potencjał jest olbrzymi. W publikacji "Waste to Wealth" wydanej przez Accenture w 2015 roku wskazano, że do 2030 roku przechodzenie na gospodarkę cyrkularną może zwiększyć wartość światowej ekonomii aż o 4,5 biliona dolarów. Z pewnością będzie to impuls do dynamicznego rozwoju dla tych, którzy we właściwym momencie wpiszą swoją działalność w model cyrkularny.
   W Polsce idea gospodarki o obiegu zamkniętym powoli przebija się do świadomości społeczeństwa. Koncepcja ta istnieje w debacie publicznej, ale głównie podczas konferencji, kongresów i na łamach mediów. Ciągle zbyt mały odsetek przedsiębiorców stosuje i rozwija rozwiązania GOZ w swoich firmach. Według badań, przeprowadzonych przez Stena Recycling w 2017 roku, nieco ponad 28% mieszkańców Polski słyszało kiedykolwiek o Gospodarce Obiegu Zamkniętego. GOZ najczęściej kojarzy się z procesem zarządzania odpadami. Zbyt słabo akcentuje się fakt, że właściwie wdrożone założenia gospodarki cyrkularnej pozwalają nie tylko na efektywne zarządzanie obiegiem odpadów, czy uzyskanie korzystniejszych warunków ich odbioru, lecz także na zyskanie przewagi konkurencyjnej.

- Gospodarka cyrkularna to koncepcja biznesowa, która pozwala na racjonalne wykorzystanie surowców naturalnych, których zasoby nie są nieskończone, a niektórych przypadkach niebawem mogą się skończyć. Kładzie też duży nacisk na recykling, który znacząco ogranicza koszty pozyskiwania materiałów niezbędnych do produkcji przemysłowej. Jednocześnie promuje efektywność i zdrowy rozsądek. To aspekty bliskie każdemu przedsiębiorcy, dlatego firmy w Polsce coraz bardziej przekonują się do wprowadzania GOZ. Konieczne są jednak kampanie informacyjne i promowanie konkretnych przykładów, które zostały wprowadzone w życie i są realizowane przynosząc firmom dodatkowe korzyści - mówi Piotr Bruździak.

   Dalsze ograniczanie marnotrawienia żywności
W 2017 roku wiele krajów zdecydowało się na przeciwdziałanie marnotrawstwu żywności. Widoczne było to w USA, gdzie przeciwdziałano temu procederowi poprzez wdrożenie stosownych ustaw. Francja jako pierwszy kraj, wprowadziła ogólnokrajowy zakaz marnowania żywności w supermarketach. Czechy skończyły z wyrzucaniem żywności przez duże sklepy. Od 1 stycznia wielkopowierzchniowe markety w tym kraju (o powierzchni ponad 400 m kw.), są zobowiązane oddawać niesprzedane produkty organizacjom charytatywnym. Podobne regulacje obowiązują m.in. we Włoszech. W 2018 roku ta tendencja na pewno będzie się umacniała.
   Ten rok powinien przynieść finalizację prac nad stosownymi regulacjami również w Polsce. Procedowana w ubiegłym roku ustawa, która miałaby wspomóc walkę z marnotrawstwem jest na etapie końcowych ustaleń. W naszym kraju, jak wynika z danych Greenpeace Polska, co roku marnuje się około 9 mln ton żywności. Daje to średnią ponad 200 kg niewykorzystanej żywności na mieszkańca. Mamy więc nad czym pracować. Z pewnością najważniejsze jest działanie zapobiegawcze, promowanie mniejszej konsumpcji, czy odpowiedzialnych zakupów. Nie mniej istotne jest również pochylenie się nad kwestią recyklingu i odzysku odpadów pochodzących z gastronomii, sieci handlowych czy przemysłu rolno-spożywczego. Przetworzone odpady spożywcze, np. w postaci biomasy, zamiast trafiać na składowiska, pozwalają na wyprodukowanie czystej energii.

   Spadek użycia jednorazowych toreb foliowych
Obecnie na świecie ponad 40 krajów zakazało w części lub całości używania jednorazowych plastikowych toreb foliowych lub wprowadziło opłaty za ich stosowanie. Są wśród nich: Irlandia, Wielka Brytania, Łotwa, Francja, czy Włochy. W większości krajów regulacje spowodowały ograniczenie stosowania foliówek. Zaskakujące efekty przyniosło rozwiązanie zastosowane w Wielkiej Brytanii. W ciągu roku od wprowadzenia opłaty w wysokości 5 pensów, zużycie jednorazowych toreb foliowych spadło o 85% (dane: Departament Środowiska, Żywności i Spraw Wiejskich Wielkiej Brytanii, lipiec 2016 r.).
   Ministerstwo Środowiska w Polsce wprowadziło opłatę recyklingową, która ma ograniczyć zużycie toreb foliowych. Regulacja ta weszła w życie 1 stycznia 2018 roku. Konieczne jest jednak podniesienie świadomości ekologicznej, spojrzenie na cały proces gospodarowania tym produktem i konstruktywna dyskusja między wszystkimi stronami: administracją, przedsiębiorcami i konsumentami. To elementy, które pozwoliłyby dopełnić nową ustawę i wypracować skuteczne rozwiązania w zakresie recyklingu i odzysku jednorazowych toreb foliowych, których w tym momencie nie wyeliminujemy całkowicie. W 2018 roku przewiduje się dalsze ograniczanie stosowania toreb foliowych w Polsce i na świecie. Oprócz legislacji, ten proces wspierać będzie rosnąca świadomość konsumentów.

   Rozwój technologiczny branży recyklingu
Przemysł recyklingowy jest jedną z najbardziej innowacyjnych gałęzi gospodarki. Dobrym przykładem jest rozwój branży w Stanach Zjednoczonych (robotyzacja i automatyzacja procesu sortowania odpadów, zmniejszanie emisji dwutlenku węgla w logistyce, np. poprzez wykorzystanie paliwa CNG, próby zastosowania pojazdów autonomicznych). Eksperci z Waste Dive wskazują, że 2018 rok będzie czasem inwestycji w innowacje. 

   Christer Forsgren, Dyrektor ds. Technicznych i Środowiskowych w Stena Recycling International uważa, że 99% odpadów znajdujących się na składowiskach, to materiał, który możemy odzyskać, jednak koszt recyklingu sprawia, że jest on obecnie nieopłacalny. W perspektywie niespełna 10 lat wydobywanie surowców ze składowisk stanie się ważną dziedziną biznesu, ponieważ zawartość pierwiastków, takich jak miedź czy złoto w odpadach tam się znajdujących jest wyższa niż w wydobywanej rudzie.
   Stena Recycling aktywnie uczestniczy w rozwoju technologii stosowanej w przemyśle recyklingowym. Ponad rok temu rozpoczął swoją działalność Stena Nordic Recycling Center - najnowocześniejszy i największy, bo zajmujący powierzchnię 80 boisk piłkarskich zakład przetwarzania odpadów w Europie. Już dzisiaj rozwiązania technologiczne tam zastosowane pozwalają na odzyskanie 95% materiałów ze złomowanego samochodu. Jeszcze do niedawna wydawało się to nieosiągalne. Forsgren wskazuje również, że będzie rosło wykorzystanie robotów w branży gospodarki odpadami. Zastosowanie ich w dziedzinie recyklingu jest nadal bardzo ograniczone.