Program poprawy jakości kodów - "lekarstwo" na niepoprawne kody kreskowe

Instytut Logistyki i Magazynowania (ILiM) - organizacja krajowa GS1 Polska jest jedyną instytucją w Polsce upoważnioną do przyjmowania firm i instytucji z Polski do systemu GS1 i do nadawania im numerów w systemie GS1, zakodowanych w kodach kreskowych m.in. EAN-8, EAN-13. Kody te są w zasadzie umieszczone na każdym opakowaniu produktu sprzedawanego w handlu detalicznym. Ponieważ od ich jakości zależy sprawność systemów automatycznej identyfikacji funkcjonujących m.in. w sklepach sieci handlowych, dlatego niezbędny jest ciągły nadzór nad tą jakością. Jednym z obowiązków organizacji krajowej GS1 Polska jest nadzór nad przestrzeganiem w Polsce międzynarodowych zasad oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1. W związku z tym ILiM uruchomił program poprawy jakości kodów kreskowych. W ramach tego programu przeprowadzano nieodpłatne badania w sieciach handlowych. Zasadniczym celem tych badań jest wyeliminowanie kodów niepoprawnych pod względem jakości, a więc niewykonanych zgodnie z normą PN-ISO/IEC 15420:2006 (zastępuje normę PN-EN 797+AC: 1997) i „Specyfikacjami ogólnymi GS1”. Eliminacja błędów odbywa się poprzez kontrolę stanu jakości kodów kreskowych GS1 na opakowaniach występujących w obrocie towarowym. W tym celu pracownicy Instytutu stosują weryfikatory kodów kreskowych → rys.1. Ponadto działania prowadzone w ramach programu mają na celu identyfikację producentów bezprawnie (bez porozumienia z ILiM) stosujących kody kreskowe o prefiksie 590 (są to kody znajdujące się na polskich towarach). Identyfikacja ta możliwa jest poprzez analizę baz towarowych polskich produktów uzyskanych z sieci handlowych.

W programie poprawy jakości kodów uczestniczy już wiele sieci handlowych w Polsce, które dążą do wyeliminowania niepoprawnych kodów i przez to chcą polepszyć jakość usług świadczonych dla swoich klientów. Są to np. "Makro Cash and Carry", "Tesco Polska", "Carrefour Polska", „Geant Polska”, "Praktiker Polska", „Ahold Polska”, „REAL”, „Jeronimo Martins Dystrybucja”, „Alma Market”, „E.Leclerc” itd. Do programu może przystąpić każda sieć handlowa, która zgłosi się do ILiM. Uczestniczące w tym programie sieci otrzymują raporty z przeprowadzonych w nich badań.
W ramach programu poprawy jakości kodów kreskowych poprawiono około 90% kodów, których jakość zakwestionowano w sieciach handlowych. Wpływa to na skrócenie czasu obsługi klienta na stanowisku kasowym, a  dzięki temu zmniejszają się kolejki przy kasach i straty czasowe spowodowane koniecznością ręcznego wprowadzania numeru produktu.

W wyniku badań prowadzonych przez ostatnie dwa lata przez Instytut Logistyki i Magazynowania ustalono, że problem braku odczytu kodów kreskowych przez czytniki z powodu złej jakości tych kodów dotyczy około 2% kodów znajdujących się na opakowaniach produktów sprzedawanych w handlu detalicznym. Na podstawie ww. badań obliczono straty czasowe z tego tytułu: wynoszą średnio w sieciach handlowych w Polsce około 4%. Na pierwszy rzut oka wydaje się to niewiele, ale w skali całej sieci handlowej jest to już znacząca wartość, np. przy 100.000 roboczogodzin straty czasowe wynoszą 4.000 godzin. Wystarczy tę ostatnią liczbę pomnożyć przez wartość roboczogodziny, aby określić te straty w złotówkach. A przecież straty z tytułu złej jakości kodów są ponoszone nie tylko w sklepach sieci handlowych. Mogą one także dotyczyć całego łańcucha dostaw, w którym stosowana jest automatyczna identyfikacja produktów. 

     Z porównania częstości występowania różnych rodzajów błędów w kodach z pierwszymi latami prowadzenia programu poprawy jakości kodów → rys 2, można wyciągnąć wnioski, że:
1. nadal najczęściej występującym błędem w kodach kreskowych są błędy w grubości kresek/spacji. Bardzo często powodem występowania tego błędu jest uszkodzenie głowicy drukującej, jeżeli na towar naklejana jest etykieta wydrukowana np. na drukarkach termotransferowych lub termicznych (np. na towarach ważonych). Należy tu zaznaczyć, że widoczny jest wyraźny spadek liczby kodów z tym błędem;
2. utrzymuje się nadal tendencja do stosowania mocno obniżonych i pomniejszonych kodów kreskowych; co jest spowodowane dodawaniem nowych, wymaganych przez prawo informacji bez zmiany wielkości powierzchni zadruku. Odbywa się to najczęściej kosztem zmniejszania wielkości kodu kreskowego, co wpływa także na jego jakość;
3.zmniejsza się liczba błędów wynikających ze stosowania zbyt małych marginesów kodu,
     ale nadal jest to jeden z częściej występujących błędów;
4. zmniejsza się liczba błędów spowodowanych nieprawidłowym doborem koloru tła kodu i/lub kresek kodu i związanym z tym kontrastem kodu;
5. w zasadzie nie występują już następujące błędy:
- błędy w znakach czytelnych dla ludzi, umieszczonych pod kodem,
- zalepienie kodu kreskowego przez etykiety z np. datą ważności, ceną,
 - brak lub zła cyfra kontrolna.

1 – Błędy w grubości kresek /spacji,
2 – Za mały kontrast
3 – Ten sam kod dla wyrobów jednej firmy
4 – Współczynnik powiększenia kodu mniejszy niż 0,80
5 – Za mały margines kodu
6 – Błędny kolor tła
7 – Błędna lokalizacja kodu
8 – Za niskie kreski kodu
9 – Błędny kolor kresek kodu
10 – Jasne plamki (nie dodruki) na kreskach kodu
11 – Błędny numer pod kodem
12 – Za mała średnica krzywizny opakowania
13 - Zalepiony kod kreskowy
14 – Brak lub zła cyfra kontrolna