Zrównoważony łańcuch wartości w sektorze leśno-drzewnym

Nowe koncepcje zarządzania łańcuchami wartości oraz narzędzia cyfrowe wspomagające optymalizację sieci dystrybucji oraz śledzenie przepływu i pochodzenia produktów szturmem zdobywają również, postrzegany jako bardzo tradycyjny, sektor leśno-drzewny. Bogatym źródłem informacji o dobrych praktykach i innowacjach w tym obszarze (oraz innych obszarach związanych ze zrównoważoną mobilizacją drewna i cyfryzacją sektora) jest Platforma wiedzy dla regionalnych innowacji w leśnictwie, stworzona w ramach projektu ROSEWOOD4.0, finansowanego ze środków UE. Projekt realizowany jest przez 21 partnerów z całej Europy, a Polskę reprezentuje w konsorcjum Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny.

Gospodarka cyrkulacyjna napotyka w praktyce wiele przeszkód. Tym ważniejsza jest wymiana doświadczeń na temat tego, co się sprawdza, a co niekoniecznie i czerpanie inspiracji z inicjatyw, które odniosły sukces. Jednym z przykładów działającej efektywnie sieci gromadzenia, odzysku i recyklingu jest włoska sieć Rilegno, która umożliwia zbiórkę do 2 mln ton opakowań drewnianych rocznie (palety, skrzynie, bębny do kabli itd.). Sieć składa się z 2 tys. Przedsiębiorstw i działa na terenie całego kraju. Inną inicjatywą, wspierającą wykorzystanie pozostałości biomasy z rolnictwa (np. słomy, trzciny, biomasy drzewnej z sadów) w produkcji bioenergii, jest grecki projekt aGROWchain (Supply chain for green wastes). Energia uzyskana ze spalania odpadów wykorzystywana jest do ogrzewania budynków użyteczności publicznej, a projekt wspiera również tworzenie nowych modeli biznesowych. Istotne jest także zapewnienie firmom zainteresowanym recyklingiem informacji o dostępnym drewnie poużytkowym, która zazwyczaj jest bardzo rozproszona. Ponowne wykorzystanie drewna pochodzącego z budownictwa łatwiejsze jest dzięki pochodzącej ze Słowenii aplikacji RecAPPture, która umożliwia nawiązanie kontaktu pomiędzy sprzedającym surowiec z rozbiórki a potencjalnymi kupcami.

Z punktu widzenia zarządzania łańcuchem wartości przydatne są narzędzia pomagające optymalizować go pod kątem wybranych kryteriów takich jak koszty czy ryzyko. Przykładem takiego rozwiązania kierowanego do sektora leśnego jest słoweńska platforma WoodChainManager, która wspiera podejmowanie decyzji dotyczących procesów technologicznych oraz wykorzystywanych maszyn i urządzeń przy produkcji drewna okrągłego i zrębków. Pozwala ona także na wizualizację całego łańcucha i kalkulację kosztów różnych jego wariantów. Rozwojem łańcuchów wartości bioenergii zajmował się z kolei europejski projekt SecureChain, w ramach którego oferowano wsparcie dla wdrażania rozwiązań z zakresu przepływu informacji, mobilizacji biomasy i logistyki, w tym poprzez wdrażanie narzędzi oceny ryzyka i oferowanie bonów na rozwój innowacji.

Nie sposób nie wspomnieć również o rozwiązaniach wspomagających śledzenie przepływu i pochodzenia surowca drzewnego, które wiążą się z istotną dla sektora kwestią certyfikacji oraz zapobiegania nielegalnemu pozyskaniu drewna. Certyfikaty gospodarki leśnej oraz leśnych łańcuchów dostaw PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification) i FSC (Forest Stewardship Council) są bardzo popularne wśród właścicieli lasów i przedsiębiorstw drzewnych ze względu na wymagania konsumentów oraz producentów materiałów i wyrobów finalnych. Potwierdzają one, że surowiec pochodzi z legalnych źródeł, a na każdym etapie produkcji spełnione są normy dotyczące bezpieczeństwa i jakości produkcji. Przykładowymi narzędziami z zakresu monitorowania przepływu i pochodzenia drewna są rumuński system TimFlow, oferujący możliwość śledzenia transportów drewna (wraz z dokumentami transportowymi, zdjęciami ładunku i trasami przejazdu) czy też ukraiński Electronic Timber Tracking – elektroniczny rejestr surowca pozyskiwanego na terenie Ukrainy. Aby zapewnić przejrzystość i zabezpieczenie transakcji w ramach certyfikowanych łańcuchów dostaw coraz częściej korzysta się także z technologii takich jak blockchain. WoodChain to włoski projekt wykorzystujący tę technologię w celu łatwiejszego zarządzania certyfikacją PEFC Chain of Custody oraz umożliwienia badania due diligence. Z kolei system opracowany w ramach hiszpańskiego projektu ChainWood łączy blockchain z Internetem Rzeczy, co nie tylko gwarantuje przejrzystość transakcji, ale także umożliwia optymalne zarządzanie procesami zaopatrzenia i flotą pojazdów oraz dostęp do danych o ilości i stanie produktów w czasie rzeczywistym. Innym ciekawym rozwiązaniem jest rumuńska aplikacja SUMAL 2.0, która na podstawie analizy zdjęć satelitarnych i dokumentacji dotyczącej pozwoleń na wycinkę automatycznie wykrywa obszary, na których nielegalnie pozyskuje się drewno.

Nowe, cyrkularne modele biznesowe, optymalizacja łańcucha dostaw, legalność pozyskania surowca i możliwość zbierania i analizy danych logistycznych to dziś tematy szeroko omawiane również w sektorze leśno-drzewnym. Innowacyjne modele organizacyjne oraz technologie cyfrowe, w tym te związane z Przemysłem 4.0, umożliwiają zarówno poprawę efektywności, jak i przyczyniają się do ekologizacji działalności przedsiębiorstw drzewnych.

 
Projekt ROSEWOOD4.0 „Regionalna sieć Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonej mobilizacji drewna i cyfryzacji leśnictwa” otrzymał dofinansowanie z unijnego programu badań i innowacji „Horyzont 2020” w ramach umowy grantowej nr 862681.

Więcej w czasopiśmie LOGISTYKA 3/2022.

e-wydanie czasopisma jest dostępne w naszej ofercie!

 Bądź na bieżąco, zamów prenumeratę czasopisma LOGISTYKA!