Wartość logistyczna - próba identyfikacji

Logistyka jest uznawana jako niezbędna w prowadzeniu działalności gospodarczej, ale istnieją różne opinie na temat tego, czy pełni funkcję wartości, czy jest po prostu kosztem.
P. F. Drucker zdefiniował logistykę jako dystrybucję oraz jako obszar kosztów i tylko obszar kosztów. Natomiast J. Tracy przedstawiał w artykule Do Logistics Managers Add Value?, że logistycy na kierowniczych stanowiskach i logistyka sama w sobie zawiera wartość. Stwierdził również, że niezbędne jest uwzględnianie funkcji miejsca oraz funkcji czasu w realizowanych procesach, a zatem, jeśli funkcje te są niezbędne to muszą dodawać wartość. Podsumowując stwierdza ostatecznie, że księgowi definiują większość czynności logistycznych jako nie dodające wartości. Powstaje zatem pytanie, czy istnieje wartość logistyczna i czy są jakieś profity dla menedżerów z możliwości jej zmierzenia?
Literatura przedmiotu obfituje w definicje logistyki, określa ona również definicje wartości, natomiast symboliczna ilość publikacji porusza zagadnienia związane z określaniem wartości logistycznej. W ostatecznym rozrachunku można stwierdzić, iż istnieje w tym zakresie luka w literaturze.
Wspomniane nieliczne wzmianki na temat tworzenia wartości przez procesy logistyczne odnoszą się niemal wyłącznie do jej powiązań z procesem obsługi klienta. Niewątpliwie proces obsługi klienta powoduje dodanie wartości do produktu lub usługi. Wartość dodana jest współdzielona w taki sposób, że każda ze stron danej transakcji lub umowy posiada większą wartość po transakcji, niż przed jej zawarciem. Biorąc pod uwagę, iż proces obsługi klienta jest jednym z procesów łańcucha dostaw, obsługa klienta jest procesem dostarczającym opłacalne świadczenia z wartością dodaną.
Najprawdopodobniej nie istnieje definicja jasno określająca wartość wytworzoną przez proces logistyczny. Istnieją takie, które określają wytworzenie wartości w danym czasie i w danym miejscu. Postulują one, że część wartości produktu wiąże się ze zdolnością klienta do zamówienia produktu w danym miejscu i w danym czasie. Interpretując to w sposób dosłowny, wartość logistyczna jest wyborem skrajnym: albo produkt dociera w określony sposób i logistyka pomaga w tworzeniu wartości, albo produkt nie dociera do klienta i logistyka nie przyczynia się do tworzenia wartości. Jednakże należy wziąć pod uwagę, iż procesy logistyczne występują nie tylko w końcowej fazie procesu realizacji zamówienia klienta, zatem analiza musi obejmować poszczególne jego fazy, z uwzględnieniem poziomu wartości tworzonej przez logistykę. Określenie rzeczywistej wartości logistycznej na podstawie znanych definicji logistyki, czy procesów logistycznych, nie jest możliwe.

Analizując pojęcie wartość w odniesieniu do logistyki na pierwszy plan wysuwa się spopularyzowany przez M. Portera model łańcucha wartości. Zawiera on logistykę w sferze zaopatrzenia, logistykę w sferze dystrybucji oraz obsługę klienta, jako czynności podstawowe, przyczyniające się do tworzenia wartości. Jednakże model ten nie określa wartości tworzonej przez logistykę. Ponadto, model łańcucha wartości nie pomaga wyjaśnić relacji obsługi klienta jako części procesu logistycznego.
LaLonde i Zinszer analizę wartości tworzonej przez procesy logistyczne prowadzili na bazie definicji obsługi klienta. Określili w ten sposób jej 3 główne elementy powiązane z logistyką i wartością:
1) zaspokajanie potrzeb klienta,
2) pomiar wydajności zmierzającej do zaspokojenia potrzeb klienta,
3) filozofia zobowiązań przedsiębiorstwa.

W rezultacie, według tych autorów, obsługa klienta jest często stosowana jako substytut wartości w definiowaniu logistyki.
Langley i Holcomb opisali sposób tworzenia wartości klienta w procesie logistycznym. Według nich, aspekt zapewnienia satysfakcji klienta zmienił się przemieszczając z obszaru samego marketingu do logistyki. Dlatego też logistyka zajęła się zaspokajaniem potrzeb klienta, obsługa klienta stała się kluczowym elementem w definiowaniu logistyki, która obejmuje już koncepcję wartości. Alternatywą jest zastosowanie pojęcia jakości jako substytutu dla wartości. A. T. Kearney określa w swojej pracy Improving Quality and Productivity in the Logistics Process - Achieving Customer Satisfaction Breakthroughs, że satysfakcja klienta jest połową równania tworzącego wartość logistyczną. Przesłanką było to, że kompleksowe zarządzanie jakością (TQM) jest niezbędną częścią tworzenia wartości. Rysunek 1 przedstawia relację pomiędzy wartością, logistyką, wydajnością i jakością.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2010.