Technologie w ochronie zdrowia – jak wspierają poprawę jakości usług medycznych i czas reakcji na potrzeby pacjenta?

sierpień 3, 2022
Dr Anna Gawrońska, Ekspert ds. logistyki w ochronie zdrowia, Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
Kategoria: Logistyka

Pierwsze działania w zakresie wykorzystania telemedycyny i cyfrowych technologii w ochronie zdrowia podjęto już blisko 20 lat temu. Rozwiązania, o których jeszcze kilka lat temu mogliśmy jedynie myśleć w kategoriach science-fiction, dziś stają się nieodłącznym elementem opieki zdrowotnej. Rosnące potrzeby pacjentów napędzają rozwój tych rozwiązań, zarówno w aspektach o charakterze stricte medycznym, jak i w sferze zarządzania i logistyki w ochronie zdrowia.

Telemedycyna

Badania przeprowadzone przez Centrum e-Zdrowia w 2021 roku wykazały, że spośród 5060 respondentów blisko 56% zadeklarowało stosowanie rozwiązań telemedycznych w świadczeniu usług. Telemedycyna to nie tylko porady, lecz forma świadczenia usług medycznych i opieki zdrowotnej, łącząca w sobie elementy telekomunikacji, informatyki oraz medycyny. Szczególny rozwój usług z wykorzystaniem telemedycyny mogliśmy obserwować wraz z rozpoczęciem się pandemii SARS-CoV-2. Mimo wielu barier prawnych jest to dziedzina rozwijająca się w bardzo szybkim tempie. Z kolei badania przeprowadzone wśród pacjentów Medicover wykazały, iż 75% z nich potwierdziło, że udzielona porada telemedyczna rozwiązała ich problem zdrowotny lub skróciła okres jego rozwiązania. Trafne wydaje się zatem stwierdzenie, że od cyfryzacji w ochronie zdrowia nie ma już odwrotu.

Aplikacje mobilne

Tempo zapotrzebowania na nowoczesne aplikacje, w tym na medyczne aplikacje mobilne, rośnie błyskawicznie. Rynek aplikacji mobilnych, wykorzystywanych do leczenia, profilaktyki zdrowotnej, zarządzania w medycynie ma w ciągu najbliższych lat powiększyć się kilkukrotnie. Dotyczy to aplikacji zarówno dla pacjenta, jak i dla personelu medycznego. Tak dynamiczna zmiana będzie najmocniej dostrzegalna na najbardziej rozwiniętych rynkach, czyli w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Niemczech. Jednak w Polsce też widzimy ogromny postęp w tym zakresie. Do dyspozycji pacjentów i medyków oddawane są kolejne aplikacje mobilne, które pozwalają na bardziej skuteczne i efektywne zarządzanie usługami medycznymi. Szczególne miejsce wśród medycznych aplikacji mobilnych zajmują aplikacje służące wsparciu pacjentów w dawko dawkowaniu leków, z możliwością ustawienia harmonogramu zażywania leków i powiadomieniami o konieczności ich przyjęcia w odpowiednim czasie. Jako pacjenci mamy także do dyspozycji aplikacje, które pozwalają na zarządzanie domową apteczką leków, co niewątpliwie może przyczynić się do większego bezpieczeństwa i ograniczeniem leków przeterminowanych.

Algorytmy sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja oraz rozwiązania z zakresu uczenia maszynowego stają się coraz bardziej popularne w obszarze świadczenia opieki zdrowotnej. Placówki medyczne dysponują przecież ogromnymi zbiorami danych w formie dokumentacji medycznych, obrazów oraz informacji na przeróżne tematy. Technologie oparte na sztucznej inteligencji doskonale sprawdzają się w analizie tych danych, które są trudno zauważane przez ludzi. Doniesienia prasowe świadczą o ogromnym potencjale drzemiącym w algorytmach sztucznej inteligencji. Już dzisiaj znane są dowody na to, w jaki sposób ta technologia może przewidzieć prawdopodobieństwo COVID-19 i grypy, prognozować ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego, czy wykrywać prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi.

Autonomiczne pojazdy

Rozwiązaniem, które coraz szerzej jest stosowane w szpitalach na świecie, są autonomiczne pojazdy. Mogą one służyć wielu celom: od dystrybucji leków na oddziały, poprzez dezynfekcję, po transport pacjentów i osób odwiedzających. Wprawdzie w Polsce technologie autonomiczne nie są przedmiotem masowych wdrożeń, to oczekiwania w stosunku do tych rozwiązań są z pewnością bardzo duże. Mamy już doświadczenia z pierwszych testów systemu transportu akcesoriów medycznych, w których próbki do badań były transportowane za pomocą dronów ze Szpitala Czerniakowskiego przy ul. Stępińskiej w Warszawie do szpitala w Pułtusku i do szpitala w Sochaczewie. Z kolei naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie opracowali samojeżdżące urządzenie dezynfekujące. Urządzenie jest oparte na mobilnym robocie MiR 200, a szpitalem który dokonał zakupu takiego urządzenia jest Centralny Szpital Kliniczny UCK WUM w Warszawie. W Europie coraz bardziej powszechne stają się pojazdy autonomiczne, wykorzystywane w placówkach o wielu rozproszonych i oddalonych od siebie budynkach. Przykładem takiego szpitala jest Charité – szpital kliniczny w Berlinie, jeden z największych w Europie. W tym szpitalu pojazdy autonomiczne służą pacjentom i osobom odwiedzającym do przemieszczania się na terenie bardzo rozbudowanego kompleksu.

Automaty lekowe

Nowoczesne technologie wkraczają również w obszar logistyki w szpitalach. Dotyczy to na przykład sposobu dystrybucji produktów ochrony zdrowia. O ile w Polsce w większości przypadków dawki produktów leczniczych dla konkretnych pacjentów są przygotowywane na oddziale przez personel pielęgniarski (z wyłączeniem leków cytotoksycznych czy recepturowych), to w Europie i na świecie standardem terapeutycznym staje się system dawek indywidualnych dla pacjenta, przygotowywanych na poziomie apteki szpitalnej przy użyciu tzw. automatów lekowych. Mocno zautomatyzowanym urządzeniom towarzyszy również wysoki koszt zakupu, sięgający blisko 5-7 milionów złotych. Natomiast badania wykazały, że zakup takiego urządzenia jest najbardziej opłacalny dla szpitali o liczbie łóżek między 600 a 700 i więcej. Oznacza to, że ok. 85% szpitali w Polsce jest to rozwiązanie nieopłacalne. Przypisuje mu się natomiast szereg zalet, takich jak skrócenie czasu obsługi pacjenta, redukcja poziomu zapasów, eliminacja pomyłek itp. Z doświadczeń badaczy wynika jednak, że taki automat jest w stanie obsłużyć ok. 65% asortymentu, co oznacza, że pozostała część musi być realizowana w sposób tradycyjny. Co więcej, wraz z zakupem automatu lekowego należy podnieść poziom zatrudnienia w aptece szpitalnej, ponieważ obsługa urządzenia wymaga określonej pracochłonności. Przy tej okazji trudno nie wspomnieć o automatach lekowych wykorzystywanych coraz częściej przez apteki ogólnodostępne. Zasilony danymi z elektronicznej recepty pacjenta – stosowanej powszechnie od niedawna również w Polsce – automat samodzielnie przygotowuje konkretne opakowania leków. To zdecydowana oszczędność czasu dla personelu farmaceutycznego.

Polskie medyczne rozwiązania technologiczne

Jako kraj możemy pochwalić się licznymi rozwiązaniami, wykorzystującymi nowoczesne technologie i rozwiązującymi obecne problemy wynikające z długiego oczekiwania na określoną usługę medyczną czy braku dostępności kadr. Deficyt lekarzy i pielęgniarek z jednej strony i rosnące oczekiwania pacjentów z drugiej, szczególnie dopingują polskie przedsiębiorstwa do kreowania nowoczesnych z technologicznego punktu widzenia rozwiązań. Do przykładów takich firm można zaliczyć Upmedic, autora rozwiązania, którego celem jest pomaganie lekarzom w optymalizacji czasu poświęcanego na tworzenie i analizowanie opisów diagnostycznych oraz szybszym podejmowaniu trafnych decyzji dotyczących leczenia pacjentów. Z kolei firma HigoSense stworzyła niewielkie urządzenie medyczne, używane w domu przez pacjenta, które dzięki wymiennym końcówkom dostarcza wszystkie badania niezbędne do postawienia diagnozy. W zestawie jest 5 modułów: termometr, stetoskop, otoskop, nasadka do badania skóry i szpatułka do badania gardła. Urządzenie rejestruje obrazy i dźwięki, analizuje, a następnie przesyła informacje do lekarza, który zdalnie podejmuje decyzje terapeutyczne. Z pewnością warte uwagi jest rozwiązanie Infermedica - narzędzie do wstępnej diagnostyki medycznej oraz triażu pacjentów. Rozwiązanie wykorzystuje algorytmy uczenia maszynowego. Na bazie prostego wywiadu wspiera lekarzy w określeniu najbardziej prawdopodobnej przyczyny problemów zdrowotnych i proponuje dalsze działania. Może być też wykorzystywane jako pierwszy krok w szybkim triażu pacjentów.

Podsumowanie

Zmiany, których jesteśmy świadkami i uczestnikami zdecydowanie pokazują kierunek, w jakim zmierza ochrona zdrowia. Nowe usługi medyczne, świadczone z wykorzystaniem rozwiązań cyfrowych, będą z pewnością charakteryzowały się: większą oszczędnością czasu, wygodą, większą dostępnością i większym zaangażowaniem pacjenta w kwestię dbania o własne zdrowie. Cyfryzacja wybranych czynności i procesów w obszarze ochrony zdrowia może przyczynić się do skrócenia czasu obsługi pacjenta, oszczędności finansowych, jak również lepszej profilaktyki. Należy także pamiętać o tym, że nawet najlepsze rozwiązanie cyfrowe nie przyniesie oczekiwanych korzyści, jeśli nie zostanie wdrożone w odpowiedni sposób. Optymizmem napawa jednak fakt, iż coraz częściej przy tworzeniu rozwiązań z wykorzystaniem nowych technologii brane jest pod uwagę zdanie pacjenta, a gotowe rozwiązania są przyjazne zarówno medykom, jak i pacjentom.