Analiza poziomu hałasu emitowanego przez pojazdy ciężarowe istotnym elementem systemu zarządzania w przedsiębiorstwach transportowych

Niezależnie, czy dany dźwięk jest dla nas pożądany czy też nie, może spowodować u nas wiele negatywnych skutków. Mowa tu o poziomie hałasu o dużym natężeniu, przekraczającym 85 dB (A), gdy staje się on niebezpieczny dla naszego organizmu i może być przyczyną licznych uszkodzeń słuchu, zaburzeń układu krążenia, układu nerwowego, zmysłu równowagi, a nawet spowodować trwałą lub częściową utratę słuchu.
Pomiar emitowanego poziomu hałasu w przedsiębiorstwie transportowym pozwala ustalić miejsca, w których przebywanie jest szczególnie narażone na pogorszenie słuchu pracowników. Poziom emitowanego hałasu jest aspektem zarządzania środowiskowego. Myślenie kategoriami ochrony środowiska i poprawy warunków pracy pomaga w bardziej efektywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem transportowym. Świadomość negatywnego oddziaływania hałasu na organizm ludzki pozwala przedsiębiorstwom transportowym podjąć działania zapobiegawcze lub ograniczające poziom emitowanego hałasu. Hałas emitowany przez pojazdy ciężarowe jest obciążeniem dla środowiska. Wszelkie działania związane z jego pomiarem i ograniczeniem są niezbędne dla zachowania właściwych relacji przedsiębiorstwo - środowisko.
Artykuł składa się z części teoretycznej, w której przedstawiono definicje hałasu, poziomy oraz skale uciążliwości hałasu emitowanego przez pojazdy samochodowe oraz praktycznej, gdzie dokonano pomiaru poziomu hałasu emitowanego przez pojazdy ciężarowe w trakcie rozruchu na placu przedsiębiorstwa transportowego.

Hałas - pojęcie, rodzaje, poziomy, skale uciążliwości
Hałas definiuje się jako niepożądany, nieprzyjemny lub uciążliwy dźwięk dla danej osoby w danym miejscu i czasie. Z reguły jest to dźwięk o nadmiernym natężeniu czyli zbyt głośny. Człowiek reaguje na dźwięki o częstotliwości od 20 Hz do 20 kHz (niektóre źródła podają od 16 Hz do 16 kHz). Zarówno dźwięki poniżej, jak i powyżej tej granicy, są dla nas nie słyszalne. Są to tak zwane infradźwięki (poniżej 20 Hz) oraz ultradźwięki (powyżej 20 kHz). O poziomie głośności słyszanego dźwięku decyduje ciśnienie akustyczne. Rozpiętość, na które reagujemy jest ogromna, dlatego do określenia ich poziomów używa się wartości wyrażonych w decybelach dB. Powyżej 130 dB dźwięk jest już tak intensywny, że zamiast go słyszeć - odczuwa się tylko ból.
W literaturze spotyka się wiele klasyfikacji hałasu. Do podstawowych kryteriów zalicza się częstotliwość dźwięków, rodzaj środowiska, w którym hałas występuje oraz klasyfikację przedmiotową emisji hałasu (źródło hałasu). Uwzględniając pierwsze kryterium, czyli częstotliwość dźwięku, wyróżnia się hałas: infradźwiękowy (1 - 20 Hz); słyszalny (20 - 20 000 Hz); ultradźwiękowy (powyżej 20 000 Hz).

Według drugiego kryterium podziału można mówić o hałasie:

• przemysłowym wytworzonym przez źródła zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych różnego typu,
• komunalnym, który występuje w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej oraz na terenach otwartych,
• komunikacyjnym, pochodzącym od środków transportu lotniczego, kolejowego i drogowego.

Klasyfikacja ta ma charakter ogólny. Uwzględniając bowiem źródło emisji hałasu można dokonać dalszego podziału (klasyfikacja szczegółowa) - rysunek 1.

Zjawiskom hałasu towarzyszą drgania mechaniczne (wytwarzane przez pojazdy, maszyny, urządzenia) i wstrząsy.
Wraz z rozwojem infrastruktury transportowej uznaje się, że najbardziej uciążliwe dźwięki pochodzą od środków komunikacyjnych. Hałas komunikacyjny wytwarzany jest przez poszczególne pojazdy transportowe. W tabeli 1 przedstawiono poziom wytwarzanego hałasu w zależności od rodzaju pojazdu.
Poziom hałasu zewnętrznego pojazdów podczas jazdy nie powinien przekraczać dopuszczalnych wartości podanych w tabeli 2.
Wzrost poziomu emitowanego hałasu zwiększa szkodliwość tego czynnika na zdrowie i samopoczucie człowieka. Uwzględniając poziom emitowanego hałasu i oddziaływanie na organizm ludzki ustalono następujące przedziały:

• poniżej 35 dB (A) - hałas nie wpływa szkodliwie na zdrowie człowieka lecz może być bardzo denerwujący lub przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia
• 35 - 70 dB (A) - hałas negatywnie działa na układ nerwowy, prowadzi do zmęczenia, spadku wydajności pracy, obniżenia zrozumiałości mowy, utrudnionego zasypania i wypoczynku
• 70 - 85 dB (A) - hałas wpływa na znaczne zmniejszenie wydajności pracy, może powodować bóle głowy oraz trwałe osłabienie słuchu
• 85 - 130 dB (A) - hałas jest przyczyną licznych uszkodzeń słuchu, zaburzeń układu krążenia, układu nerwowego, uniemożliwia zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 m
• 130 - 150 dB (A) - hałas powoduje trwałe uszkodzenie słuchu, wywołuje drgania niektórych organów wewnętrznych ciała, co może spowodować trwałe schorzenia, a nawet całkowite zniszczenie tych organów
• powyżej 150 dB (A) - zaledwie po upływie 5 minut hałas paraliżuje funkcjonowanie organizmu, wywołuje mdłości, zaburzenie równowagi, hamuje wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, prowadzi do zmiany proporcji składników we krwi, powoduje powstawanie stanów lękowych oraz depresyjnych oraz inne przejawy chorób psychicznych.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2011.