Drukowanie kodów kreskowych: na co należy zwrócić uwagę, aby zapewnić poprawną jakość kodów

W zakładach poligraficznych z reguły kody kreskowe drukowane są łącznie z szatą graficzną całego opakowania lub etykiety. Kody te nie są jednak zwykłym elementem dekoracyjnym, czy informacyjnym, drukowanym na opakowaniu. Wymagają one bardzo dużej dokładności wydruku, gdyż są elementem opakowania, który musi być odczytywany automatycznie, przy zastosowaniu czytników kodów kreskowych.

O wymaganiach odnośnie precyzji wydruku kodów kreskowych może świadczyć fakt, że tradycyjna metoda weryfikacji jakości kodów kreskowych określa, że odchyłka szerokości kresek kodów EAN/UPC o współczynniku powiększenia 0,80 nie powinna przekraczać +/- 35

W przypadku niepoprawnej jakości kodu kreskowego może grozić drukarni reklamacja wydrukowanego opakowania, co zwykle wiąże się z dużymi kosztami, a może również skutkować utratą klientów. Z kolei producent, na którego produktach znajdą się takie niepoprawne kody, może narazić się na zwrot od klienta np. od sieci handlowej, całej błędnie okodowanej dostawy.

Kody kreskowe EAN-13 i EAN-8, a więc kody powszechnie umieszczane na opakowaniach jednostkowych, można wydrukować każdą techniką drukowania. Jednak najdokładniejszą z nich jest technika drukowania płaskiego, np. offset, litografia, a najmniej dokładna: fleksografia i sitodruk. W broszurze "Drukowanie kodów kreskowych EAN. UCC", opracowanej wspólnie przez Centralny Ośrodek Badawczo - Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego i Instytut Logistyki i Magazynowania, dostępnej na stronach internetowych www.gs1pl.org, w tabeli 3 zamieszczono zalecane minimalne współczynniki powiększenia kodów w zależności od techniki drukowania i rodzaju podłoża drukowego. Współczynnik powiększenia jest, według normy PN-EN 1556 "Kody kreskowe. Terminologia", stałym mnożnikiem (dla kodów EAN/UPC zawiera się ona w zakresie od 0,80 do 2,00) stosowanym do nominalnych wymiarów symbolu kodu kreskowego, w celu otrzymania rzeczywistych wymiarów kodu, w których ma on być drukowany.

Jeżeli np. nominalna wysokość kresek kodu EAN-13 wynosi 22,85 mm, to dla kodu o współczynniku powiększenia 0,80 wysokość kresek kodu wyniesie odpowiednio 0,80 x 22,85 = 18,28 mm.

Według tabeli 1, drukowanie offsetowe umożliwia wydruk poprawnej jakości kodów o współczynniku 0,80, a więc najmniejszym dopuszczalnym przez normę. Natomiast najmniej dokładny jest zazwyczaj wydruk fleksograficzny: tutaj współczynnik powiększenia kodu nie powinien być mniejszy, niż 1,60 przy wydruku na tekturze falistej lub 1,30 -

przy wydruku na folii lub papierze.

Oczywiście są to tylko zalecenia, gdyż w przypadku posiadania nowoczesnego i precyzyjnego parku maszynowego, odpowiednich farb i podłoży drukowych, wysokich umiejętnościach personelu oraz odpowiednich urządzeń do weryfikacji jakości drukowanego kodu, zastosowane współczynniki powiększenia kodów kreskowych mogą być mniejsze. Autor artykułu spotkał się z zakładami poligraficznymi, które były zdolne wydrukować metodą fleksograficzną dobrej jakości kody kreskowe o minimalnym dopuszczalnym współczynniku powiększenia, czyli 0,80. Dlatego każdy zakład poligraficzny powinien sam określić minimalny współczynnik powiększenia kodu dla stosowanej w nim techniki drukowania, przy którym to współczynniku jest w stanie zagwarantować swoim klientom wydruk dobrej jakości kodów kreskowych. Musi to zostać wykonane na drodze doświadczalnej, poprzez wykonanie szeregu prób z różnymi parametrami drukowania, które są możliwe do regulowania w procesie poligraficznym, jak np. siła docisku formy drukowej (za duża siła docisku może np. we fleksografii powodować przetłoczenie widoczne w postaci podwajania się krawędzi kresek kodu). Wykonane podczas takich prób kody kreskowe powinny zostać dokładnie przebadane. W zasadzie jedynym narzędziem, które to umożliwia, jest weryfikator jakości kodów kreskowych.

Weryfikator jakości kodów kreskowych jest urządzeniem składającym się z czytnika kodów kreskowych oraz programu analizującego. Program analizujący może być umieszczony albo w oddzielnym urządzeniu, do którego dołączany jest czytnik albo zapisany na twardym dysku komputera, na którego monitorze będą wyświetlane wyniki analizy. Taki weryfikator drukarnia może zakupić sama, ale może też przesyłać próbki do analizy do firmy, która posiada takie urządzenie.

Często stosowana przez zakłady poligraficzne praktyka sprawdzania czytelności kodów kreskowych za pomocą samego czytnika nie daje żadnej gwarancji, że odczytany przez ten czytnik kod będzie również odczytywany przez czytniki innych typów i innych firm. Duży wpływ na zdolności odczytu czytników kodów kreskowych ma zużycie się elementów mechanicznych i optycznych, np. zużycie się łożyska zwierciadła, porysowanie powierzchni szybki czytnika ladowego, itp. Poza tym, czytniki mają różną "inteligencję" oprogramowania dekodującego. Tak więc jedynym miarodajnym urządzeniem, zapewniającym obiektywną ocenę jakości kodów kreskowych, jest weryfikator kodów kreskowych.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 1/2006.