Koszty logistyczne we współczesnej gospodarce - cz. 1

Zgodnie z dokumentem, porównanie wydatków logistycznych (łącznie z działalnością transportową) z wielkością produktu krajowego brutto między Europą 15-tu a Ameryką Północną wykazuje, że udział tych kosztów w PKB krajów europejskich wzrósł z 12,2% w roku 1998 do 13,3% w roku 2002. W analogicznym okresie czasu wydatki logistyczne w Ameryce Północnej obniżyły się z 11% do 9,9%. W dokumencie potwierdza się również, że koszty logistyczne w gospodarce nie są rozpoznane w wystarczającym stopniu, a istotne decyzje logistyczne podejmowane są w rezultacie na podstawie niekompletnych, a więc dalekich od doskonałości informacji. Wymaga to wypracowania modeli dla potrzeb wyliczenia realnie ponoszonych kosztów. Koszty logistyczne winny bowiem stanowić jeden z istotnych wskaźników sprawności ekonomicznej przedsiębiorstw.

Gospodarka światowa znajduje się w okresie istotnych zmian. Ostatnia faza globalizacji rozpoczęła się w latach 90. wraz z otwarciem szybko rozwijających się gospodarek Azji na międzynarodową gospodarkę rynkową. Doprowadziło to do istotnej delokalizacji produkcji przemysłowej rozwiniętych krajów - eksporterów wraz z usługami logistycznymi. W Europie dochodzi również do istotnych zmian strukturalnych w produkcji przemysłowej i na rynkach usług logistycznych, które należy tłumaczyć rozszerzeniem UE oraz relatywnie szybkim rozwojem gospodarczym nowych krajów członkowskich. Tutaj również występuje wyraźny trend delokalizacji produkcji do krajów o niskich kosztach pracy. Produkcja przemysłowa będzie rosnąć przede wszystkim na wschodzących rynkach Chin, Indii, Brazylii i Rosji, w mniejszym natomiast tempie w krajach Europy Wschodniej, a więc także w Polsce. Rosną zatem stale nie tylko ilości transportowanych dóbr, ale także odległości przewozu. Kontrola globalnych łańcuchów dostaw staje się czasochłonna i kosztochłonna, podczas gdy centra decyzyjne mogłyby zostać przeniesione do Azji. Ponieważ konkurencja między regionami gospodarczymi świata przybiera na sile, sprawność infrastruktury transportowej staje się coraz ważniejszym czynnikiem zdolności konkurencyjnej. Wzrost produkcji i konsumpcji w krajach Europy Wschodniej wymusza ponadto modernizację infrastruktury transportowej i jej integrację z systemem transportowym Unii Europejskiej. Z punktu widzenia organizacji produkcji przemysłowej oraz usług logistycznych, elementem decydującym o strukturze łańcuchów dostaw jest orientacja na klientów. Łańcuchy dostaw różnią się wzajemnie nie tylko na podstawie różnych właściwości produktów lecz także, a może przede wszystkim, z uwagi na potrzeby i oczekiwania klientów. Integracja systemowa dotyczy nie tylko aspektów technologicznych ale i organizacyjnych oraz jest oparta na wiedzy. Kształtowanie struktury sieci dostaw oparte jest w dużym stopniu na wynalazczości, nie tylko w odniesieniu do przedmiotów przepływu, lecz także procesów i procedur. Z logistycznego punktu widzenia zarządzanie łańcuchami dostaw we współczesnych warunkach rynkowych i nowe modele prowadzenia działalności gospodarczej stanowią, jak wynika z konkluzji cytowanego dokumentu, najważniejsze obszary rozwoju. Należy zatem zakładać, że charakter tych zmian, ich intensywność oraz zakres stosowania wpłyną na poziom kosztów logistycznych w gospodarkach poszczególnych krajów, a w obrębie poszczególnych krajów - w wybranych branżach.

Badania nad wielkością kosztów logistycznych w gospodarce prowadzone są względnie regularnie od wielu lat. Są one jednak obarczone podstawową wadą; stosowane są różne metody rachunku bądź szacowania tych kosztów, co skutkuje znaczącymi różnicami w prezentowanych wynikach. Przykładowo, prezentowane przez M. Christophera i H.Ch. Pfohla wyniki badań uzyskane na początku lat 90. przez różne instytucje i dotyczące udziału kosztów logistycznych w przychodach ze sprzedaży w wybranych krajach Europy i USA - różnią się znacznie. Szczególnie jest to widoczne w przypadku kosztów transportu, gdzie wartości skrajne udziału dla wybranych krajów wynosiły: dla Niemiec 2,10 - 5,81%, dla Wielkiej Brytanii 1,10 - 2,65%, dla Hiszpanii 1,44 - 4,08%, dla Włoch 0,70 - 3,46%. Podobnie jest w przypadku kosztów magazynowania czy utrzymania zapasów, gdzie różnice sięgają 100%. Można to zrozumieć z uwagi na najczęściej ankietowy charakter zbierania danych od różnych przedsiębiorstw. Problem staje się jednak poważniejszy, gdy pojawiają się znaczące różnice w oszacowaniu udziału kosztów logistycznych w produkcie krajowym brutto. Oto w "Wikipedii" (jęz. niem.) pod hasłem "logistyka" czytamy: "udział kosztów logistycznych w całości kosztów jest znaczący. W szczególności dotyczy to kosztów transportu i magazynowania wraz z utrzymaniem zapasów. Koszty logistyczne są zależne od branży gospodarczej, na przykład wysokie koszty logistyczne występują w przemyśle dóbr konsumpcyjnych. Koszty logistyczne są ponadto zależne od poziomu rozwoju gospodarczego krajów. I tak na przykład, udział kosztów logistycznych w produkcie krajowym brutto krajów mniej rozwiniętych wynosi do 20%, w krajach uprzemysłowionych mniej niż 5%".

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2007.