Transport ADR vs transport ponadgabarytowy – o czym należy pamiętać?

Bezpieczny transport ADR

Zasady przewozu towarów uznawanych za potencjalnie szkodliwe dla ludzi i środowiska reguluje ustawa ADR (L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route). Polska ratyfikowała tę umowę w 1975 roku, a ostatnia nowelizacja przypadła na styczeń 2023. Obecne prawo będzie obowiązywało przez dwa lata. Możliwość posługiwania się przepisami z ubiegłego cyklu wygasa z dniem 30 czerwca 2023. Umowa ADR wyróżnia 9 niebezpiecznych klas ładunków, które różnią się dominującym zagrożeniem. Transportowane towary mają różne stany skupienia: ciecz, gaz, ciała stałe. Każdy transport ADR ma swoją indywidualną standaryzowaną naklejkę. Pojazd znakuje się pomarańczową naklejką z numerem rozpoznawczym zagrożenia,  dodatkowo nakleja się kolorowe romby z symbolami ostrzegawczymi danej klasy.

ADR – kto może transportować?

Aby móc kierować pojazdem z towarem niebezpiecznym należy ukończyć 21 lat, posiadać aktualne zaświadczenie ukończenia kursu ADR i odpowiednią kategorię prawa jazdy. Listę firm mających uprawnienia do przeprowadzania kursów ADR można znaleźć na stronie Transportowego Dozoru Technicznego. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminu należy złożyć formularz zgłoszeniowy kierowcy ADR do odpowiedniego urzędu marszałkowskiego. Opłata za wydanie zaświadczenia wynosi 50,50 zł, a samo zaświadczenie jest ważne przez 5 lat. W celu wykonywania przewozów towarów w cysternach oraz towarów klasy 1 i 7 potrzebne jest zdobycie dodatkowych uprawnień. Co istotne – szkolenie zakładowe z zakresu ADR  jest wymagane także od pracowników mających fizyczny kontakt z towarami niebezpiecznymi np. magazynier, pakujący, nalewający itd., jak również dotyczy ono zlecających transport oraz wypełniających dokumentację transportową.

Doradca ADR – nowa funkcja w procesie transportu

Każda firma mająca do czynienia z przewozem towarów niebezpiecznych zobowiązana została do wyznaczenia doradcy ADR, który ma za zadanie czuwać nad bezpieczeństwem całego procesu. Zgodnie z pkt 6.2 załącznika nr 1 do ustawy z dnia 19 października 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, niewyznaczenie doradcy przez nadawcę, stanowić będzie naruszenie warunków transportu drogowego towarów niebezpiecznych. Jest to zatem podstawa do udzielenia kary pieniężnej w wysokości 5000 zł.

Ponad normy, czyli transport ponadgabarytowy

Wyjątkowe rozmiary to także wyjątkowe procedury i wymogi. Aby do takiego transportu mogło dojść, należy spełnić następujące warunki określone w Prawie o ruchu drogowym:

Ruch pojazdu nienormatywnego jest dozwolony pod warunkiem:

• uzyskania zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego odpowiedniej kategorii, wydawanego, w drodze decyzji administracyjnej, przez właściwy organ, a w przypadku pojazdu nienormatywnego należącego do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pod warunkiem uzyskania zezwolenia wojskowego na przejazd drogowy, wydawanego przez właściwy organ wojskowy;
• przestrzegania warunków przejazdu określonych w zezwoleniu;
• pilotowania przejazdu pojazdu nienormatywnego na warunkach i w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 64i ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, w tym przez wymaganą liczbę pojazdów wyposażonych i oznakowanych zgodnie z tymi przepisami,
• zachowania szczególnej ostrożności przez kierującego pojazdem nienormatywnym

Ustawa o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r. Zgodnie z art. 64 ust. 1

Zezwolenia na transport ponadnormatywny

Uzyskanie stosownego zezwolenia to niezbędny krok w organizacji ogromnego przedsięwzięcia, jakim jest transport ładunków ponadnormatywnych. Funkcjonuje VII rodzajów zezwoleń, które są uwarunkowane rodzajem przekroczenia danych norm, w tym wymiarów, masy lub nacisku osi. Zezwolenia kategorii I i II są wydawane dla ładunków podzielnych, a kategorie od III do VII są przeznaczone dla towarów niepodzielnych na mniejsze ładunki. Ubiegając się o zezwolenie należy pamiętać o okresie jego trwania.

Dokumenty wydawane są zgodnie z przepisami:

• zezwolenia kategorii I – na 12 miesięcy,
• zezwolenia kategorii II – IV – na okres 1 miesiąca, 6 miesięcy, 12 miesięcy, 24 miesięcy,
• zezwolenie kategorii V – jest wydawane na jednokrotny lub wielokrotny przejazd pojazdu nienormatywnego po drogach publicznych w wyznaczonym czasie, na trasie wyznaczonej w zezwoleniu.
• zezwolenie na jednokrotny przejazd pojazdu nienormatywnego jest aktualne 14 dni
• zezwolenie na wielokrotny przejazd pojazdu nienormatywnego jest aktualne 30 dni.

Kto kieruje tym olbrzymem?

Aby kierować transportem ponadnormatywnym nie są potrzebne dodatkowe uprawnienia. Ze względu na rodzaj trudności, preferowani są jednak kierowcy, którzy mają za sobą dłuższy staż. Przewozy ponadnormatywne wymagają szczególnego skupienia, opanowania, a także doskonałej umiejętności wyczucia odległości i przestrzeni.

Pilot na pokładzie

Według MSWiA istnieją sytuacje, w których pojazd musi być pilotowany. Pojazd pilotujący musi być odpowiednio oznaczony i musi posiadać urządzenie, które pozwala na komunikację z kierowcą pilotowanego pojazdu. W większości przypadków, kiedy szerokość jezdni jest mniejsza niż 2,5 m, a długość pojazdu jest większa niż 40 m, w pilotaż zaangażowana jest policja.

Zarówno transport towarów niebezpiecznych, jak i transport ponadnormatywny jest skomplikowanym przedsięwzięciem logistycznym, które angażuje wiele osób. Niewątpliwie istotne jest w każdym z przypadków dopilnowanie wszelkich procedur. Motywacją do ich przestrzegania jest przede wszystkim bezpieczeństwo. W przypadku niedopełnienia zapisów prawnych lub przy próbie łamania ich, przyznawane są wysokie kary pieniężne.

Źródło: Polski Instytut Transportu Drogowego