HAZOP jako narzędzie kontroli ryzyka w infrastrukturze transportu

Początkowe aplikacje HAZOP dotyczyły niemal wyłącznie zastosowań przemysłowych. Procedury HAZOP wyewoluowały z narzędzi kontroli wewnętrznej i dotyczyły, w pierwotnej formie, ocen gotowych obiektów infrastrukturalnych pod kątem możliwych zagrożeń eksploatacyjnych. Wprowadzone zostały, aby wyeliminować ewentualne problemy związane z bezpieczeństwem, przepisami ppoż., utrzymaniem standardu technicznego wykonania itp. Aktualnie istnieje wiele wariantów technik analizy ryzyka wywodzących i opierających się na HAZOP. Niektóre z tych rozwiązań mogą być wykorzystane dla potrzeb oceny ryzyka w infrastrukturze transportu. Celem artykułu jest zatem ocena przydatności istniejących narzędzi praktycznych służących przeprowadzaniu studiów HAZOP dla potrzeb oceny ryzyka w inwestycjach w infrastrukturze transportu. Ocena ta dokonana została poprzez analizę istniejących procedur dla poszczególnych technik HAZOP i zbadanie możliwości ich aplikacji w fazie planowania, budowy, utrzymania i użytkowania, odnów i likwidacji infrastruktury. Warto zaznaczyć, że większość funkcjonujących metod rozpoznania i oceny ryzyka w infrastrukturze transportu koncentruje się na jego ocenie przed i w trakcie realizacji projektu i odnotować trzeba niedostatek podobnych procedur w fazie eksploatacji infrastruktury. Wnioski z przeprowadzonej oceny różnych technik HAZOP wskazują, że jest to narzędzie pozwalające, przynajmniej częściowo, wypełnić tę lukę.

Ryzyko w infrastrukturze transportu
Ocena ryzyka w infrastrukturze transportu jest działaniem standardowym w fazie inwestycyjnej procesu tworzenia nowej infrastruktury. W fazie tej ocena ryzyka jest wymuszana przez regulacje prawne, ma także duże znaczenie dla ustalenia efektywności planowanej inwestycji. Ryzyko w inwestycji infrastrukturalnej może jednak pojawiać się także na innych etapach jej "cyklu życia". W szczególności długotrwale przejawiać się będzie w fazie operacyjnej, która w zależności od rodzaju obiektu infrastrukturalnego może obejmować od kilku do kilkunastu lat. Istniejące metody oceny ryzyka skupiają się na fazie przedinwestycyjnej, fazie realizacji samej inwestycji. Wynika to z krótkiej perspektywy czasowej ułatwiającej ocenę i zadań stawianych przed analizą ryzyka. W przypadku faz przedinwestycyjnej i inwestycyjnej chodzi o odpowiedź na pytanie, czy inwestycja będzie zrealizowana zgodnie z harmonogramem i czy będzie zrealizowana w ramach zaplanowanych koszów. Są to pytania kluczowe z punktu widzenia pozyskiwania funduszy na realizację projektów. Nie bez znaczenia jest też fakt, że ryzyko w fazie inwestycyjnej rodzi bardzo dotkliwe skutki. Jego realizacja przekreśla często możliwość ukończenia budowy infrastruktury. Natomiast faza operacyjna nie generuje ryzyka (z pewnymi wyjątkami - ryzykiem prowadzącym do natychmiastowego zniszczenia obiektu - ryzykiem zawalenia, wybuchu itp.) o tak radykalnym wymiarze. Charakterystyczne jest dla niej rozciągnięcie ryzyka w czasie i jego stosunkowo długa kumulacja. W fazie operacyjnej wyróżnić można typowe elementy ryzyka: ekonomiczne (w tym zwłaszcza niedostatecznych przychodów), bezpieczeństwa, techniczne, personelu, zdarzeń losowych czy siły wyższej. Kluczowe z punktu widzenia możliwości użytkowania infrastruktury staje się to ryzyko, które bezpośrednio wpływa na jakość i bezpieczeństwo wykorzystania infrastruktury transportowej oraz na zapewnienie nieprzerwanego dostępu do infrastruktury, a więc i zapewnienia nieprzerwanego świadczenia usług transportowych. Na te elementy największy wpływ mają te składowe ryzyka, które bezpośrednio wpływają na stan techniczny infrastruktury. Są to najczęściej ryzyko zdarzeń losowych i siły wyższej, bezpieczeństwa i techniczne. Jednocześnie ich skutki pociągają za sobą określone koszty, dlatego wtórnie wpływać mogą na wzrost ryzyka ekonomicznego. Dla zarządcy infrastruktury kluczowym jest więc znalezienie narzędzia umożliwiającego identyfikację i pomiar tego typu ryzyka. Rozwiązaniem sprawdzonym i charakteryzującym się dużą elastycznością umożliwiającą aplikację w zakresie badania infrastruktury w różnych gałęziach transportu jest procedura HAZOP.

Artykuł zawiera 23860 znaków.

Źródło: Czasopismo Logistyka