Analiza ekoefektywności w logistyce produkcji

W artykule przedstawiono istotę oceny aspektów ekonomicznych i środowiskowych w tym procesie logistycznym. Celem artykułu jest przedstawienie znaczenia analizy ekoefektywności w logistyce produkcji. Zaproponowano ocenę cyklu życia (LCA - Life Cycle Assessment) dla środowiskowej analizy oraz ocenę kosztów cyklu życia analizę (LCC - Life Cycle Cost) dla oceny efektywności ekonomicznej. Ocena cyklu życia LCA umożliwia uwzględnienie aspektów środowiskowych we wszystkich fazach cyklu życia produktu lub technologii, od pozyskania surowców, poprzez fazę produkcji, transportu i użytkowania, aż po likwidację (koniec życia związany z zagospodarowaniem odpadów lub składowaniem). LCC natomiast pozwala na ujęcie kosztów w całym cyklu życia, a granice systemu obejmują ten sam zakres, jak dla analiz LCA. Łącząc analizy środowiskowe i ekonomiczne można określić ekoefektywność wybranych technologii, procesu czy produktu.

Powiązanie ekoefektywności i podejścia logistycznego
Integracja procesów logistycznych w łańcuchu dostaw to domena współczesnej logistyki. Tendencje integracyjne związane z: rozwojem elastycznych systemów produkcyjnych, budową ścisłej współpracy z ogniwami łańcucha dostaw, rozwojem integracji informatycznej w sterowaniu przepływami strumieni popytu, przyczyniają się do zwiększenia efektywności, skuteczności oraz przejrzystości przepływów towarów, usług i informacji. Uzyskanie przewagi konkurencyjnej w szybko zmieniającej się gospodarce rynkowej to również postrzeganie zintegrowanego łańcucha dostaw w aspekcie zrównoważonego rozwoju. Uwzględnienie strumienia zasilającego produkcję pochodzącego z odzyskanych produktów, umożliwia zamknięcie pętli w łańcuchu dostaw przy jednoczesnym zachowaniu równowagi między minimalizacją kosztów logistycznych, a realizacją zadań związanych z ochroną środowiska naturalnego. Pomimo tego, obecnie prowadzi się niewiele badań mających na celu zintegrowanie zarządzania procesami logistycznymi z ekoefektywnością, która stanowi miarę równowagi między wpływem na środowisko, a wynikami ekonomicznymi. Koncepcja ekoefektywności umożliwia dostarczanie konkurencyjnych produktów spełniających potrzeby klientów, przy ograniczonym wpływie na środowisko w całym cyklu życia. Tylko holistyczne podejście do systemów logistycznych umożliwi uzyskanie równowagi między ekonomią, a wpływem na środowisko. Do tej pory większość działań związanych z logistyką skupiała się tylko na ocenie efektywności ekonomicznej. Aspekty środowiskowe były całkowicie pominięte. Z biegiem lat, gdy zaczęto zwracać uwagę na znaczenie wpływu przedsiębiorstw na środowisko, zużycie zasobów i zrównoważony rozwój, aspekty środowiskowe również zostały włączone do logistyki, czego jednym z podstawowych efektów było wdrożenie logistyki odzysku (reverse logistic).
Przeprowadzając kompleksową ocenę każdego procesu produkcyjnego należy uwzględnić jednocześnie kwestie ekonomiczne, technologiczne i środowiskowe. Takie podejście umożliwia analiza ekoefektywności, która została zdefiniowana przez Światową Radę Biznesu do spraw Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD) w 1991 roku jako dostarczanie wyrobów i usług w konkurencyjnej cenie, które spełniają potrzeby człowieka i podnoszą jego jakość życia, ograniczając wpływ na środowisko i zużycie zasobów w całym cyklu życia. Natomiast zgodnie z Raportem "US President's Council on Sustainable Development", ekoefektywność zdefiniowano jako utrzymanie wzrostu gospodarczego przy minimalnym wpływie na środowisko, stosowanie ograniczonej ilości nieodnawialnych zasobów, ograniczenie ilości odpadów, tworząc zdrowe środowisko do życia dla całej ludzkości.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD - Organisation for Economic Cooperation and Development) definiuje natomiast ekoefektywność jako powiązanie efektywności ekonomicznej ze środowiskową w celu zaspokojenia potrzeb klientów i określa ją jako stosunek wartości dla klienta do wskaźników środowiskowych. Według Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (EEA - European Environment Agency), ekoefektywność jest kluczową koncepcją zarządzania przedsiębiorstwem w celu dążenia do zrównoważonego rozwoju.
Światowa Rada Biznesu na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju WBCSD zidentyfikowała 7 elementów służących przedsiębiorstwu w celu podwyższenia ekoefektywności: ograniczenie zużycia materiałów; ograniczenie zużycia energii; ograniczenie substancji toksycznych; zwiększenie recyklingu; zwiększenie udziału substancji odnawialnych i odnawialnych źródeł energii; zwiększenie trwałości produktu; wzrost wartości produktu. Analiza ekoefektywności integruje dwa spośród trzech elementów zrównoważonego rozwoju - ekonomiczny i środowiskowy (rysunek 1).

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 5/2011.