Logistyka w przedsiębiorstwach agrobiznesu

Postępująca liberalizacja handlu międzynarodowego prowadzi do globalizacji przemysłu rolno - spożywczego i rozszerzania się obszaru konkurowania przedsiębiorstw agrobiznesu. Zmieniające się dynamicznie otoczenie polskich przedsiębiorstw agrobiznesu stawia przed nimi poważne wyzwania w zakresie podnoszenia konkurencyjności. Istotnym obszarem poprawy konkurencyjności polskiego agrobiznesu może okazać się logistyka. Lepsza organizacja logistyki w przedsiębiorstwach przetwórstwa rolno - spożywczego może prowadzić do obniżenia kosztów oraz podniesienia poziomu obsługi klientów.
Celem artykułu jest przedstawienie istniejących rozwiązań logistycznych w polskich przedsiębiorstwach agrobiznesu ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień jak: organizacja logistyki, zarządzanie zapasami i magazynem, transport i zarządzanie informacją.

Dane źródłowe pochodzą z badań ankietowych przeprowadzonych na przełomie 2009 i 2010 roku wśród przedsiębiorstw przetwórstwa rolno - spożywczego. Ankiety wysłano do wszystkich przedsiębiorstw sklasyfikowanych według zatrudnienia jako małe, średnie i duże oraz do 1 500 losowo wybranych mikro-przedsiębiorstw funkcjonujących w sektorze przetwórstwa rolno - spożywczego i znajdujących się w bazie REGON. Łącznie rozesłano 10 000 ankiet, a odpowiedzi uzyskano od 507 przedsiębiorstw (5,07%).
Najliczniej w próbie badawczej jest reprezentowana grupa małych przedsiębiorstw, która stanowi 63% badanej próby. Z kolei najmniej licznie reprezentowana jest grupa dużych przedsiębiorstw stanowiąca 6% badanej próby, pozostałe grupy - mikro i średnich przedsiębiorstw - stanowią odpowiednio 12% i 20%. Biorąc pod uwagę, że w populacji generalnej przemysłu spożywczego mikro-przedsiębiorstwa stanowią 70%, małe - 24%, średnie - 5% i duże - 1% można uznać, że struktura badanej próby jest zbliżona do struktury całego przemysłu spożywczego, a zatem prezentowane wyniki mogą odzwierciedlać rzeczywiste prawidłowości zachodzące w przetwórstwie rolno - spożywczym.

Organizacja logistyki w przedsiębiorstwach agrobiznesu
W organizacyjnym wymiarze koncepcji logistyki istotną kwestią staje się wkomponowanie logistyki w system zarządzania przedsiębiorstwem oraz kształtowanie optymalnej struktury organizacyjnej logistyki. Zadania logistyki mogą być wkomponowane w strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa w sposób scentralizowany, bądź w sposób zdecentralizowany. W organizacji zdecentralizowanej zadania logistyczne są rozproszone poprzez przydzielenie do różnych działów przedsiębiorstwa. Z kolei w organizacji scentralizowanej wszystkie zadania i czynności logistyczne są scentralizowane na przykład w ramach jednego działu funkcjonalnego.
Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że wyodrębnienie w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstw agrobiznesu działu zajmującego się kompleksowo procesami logistycznymi jest ściśle związane z wielkością tych przedsiębiorstw. Odrębny dział logistyki najczęściej funkcjonuje w dużych (68%) i średnich (41%) przedsiębiorstwach (tabela 1). Z kolei w wielu mniejszych przedsiębiorstwach istnienie odrębnego działu logistyki jest nie zawsze uzasadnione, dlatego wyodrębnienie działu logistyki deklarowało jedynie 2% mikro i 12% małych przedsiębiorstw (tabela 1). W tych przedsiębiorstwach często odrębne komórki organizacyjne są odpowiedzialne za poszczególne obszary funkcjonalne związane z logistyką.
W badanych przedsiębiorstwach przeanalizowano także, czy istnieją odrębne komórki odpowiedzialne za poszczególne podsystemy logistyki, to jest: zapasy, magazynowanie, transport, zarządzanie opakowaniami i zarządzanie informacją. Stwierdzono, że najczęściej wyodrębnionymi działami w przedsiębiorstwach agrobiznesu są działy transportu i magazynowania, z kolei najrzadziej wydziela się komórki odpowiedzialne za zarządzanie informacją (tabela 1). Dodatkowo stwierdzono, że częstość występowania działów zajmujących się odrębnymi obszarami logistyki jest również związana z wielkością przedsiębiorstw agrobiznesu (tabela 1).

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 3/2011.