Ryzyko procesów logistycznych w aspekcie tworzenia wartości dodanej - próba identyfikacji
- Kulińska Ewa
- Kategoria: Edukacja
Ideą modelowania i realizacji procesów jest transformowanie zasobów początkowych w zasoby końcowe, o jak największej wartości dodanej, dla wszystkich uczestników rynku. Przykładem takiego podejścia jest istota kategorii procesu, zaproponowana przez M. Christophera, proces to wszelkiego rodzaju czynności, w ramach, których dodaje się wartość do zasobów początkowych i przekazuje się produkt klientowi wewnętrznemu lub zewnętrznemu. Czy jednak wartość dodana oznacza to samo z punktu widzenia klienta (klienta zewnętrznego) i z punktu widzenia przedsiębiorstwa (klienta wewnętrznego)? Odpowiedź na to pytanie zwraca uwagę na cele, dla realizacji których proces został powołany. Klasyfikację celów w skali klienta oraz w skali przedsiębiorstwa schematycznie przedstawia rysunek 1.
Znajomość celów procesów logistycznych stanowi niezbędny etap identyfikacji zagrożeń uniemożliwiających ich realizację oraz w znacznym zakresie warunkuje końcowe efekty realizacji procesów, którymi są wytworzenie oraz zrealizowanie wartości dodanej dla uczestników rynku. Jaka zatem część, realizowanej przez ogół procesów przedsiębiorstwa wartości dodanej, przypada procesom logistycznym i na jaki jej wzrost możemy liczyć po wdrożeniu zintegrowanego systemu zarządzania ryzykiem? Pytanie to prowadzi do ukazania sposobu postrzegania, interpretowania tworzenia wartości dodanej w ramach procesów logistycznych. Analizę procesów pod względem tworzenia i realizacji wartości dodanej prezentuje algorytm na rysunku 2.
Ocena przejawów tworzenia i dostarczania wartości dodanej w procesach logistycznych wymaga odpowiedzi na dwa kluczowe pytania: czy proces może być wyeliminowany bez uszczerbku dla korzyści osiąganych przez klienta oraz czy proces może być wyeliminowany bez szkody dla kooperujących z nim procesów? Jeżeli na oba pytania odpowiedź jest przecząca oznacza to, że realizowany proces jest bezpośrednio związany z tworzeniem i realizacją wartości dodanej. Odpowiedź twierdząca sugeruje, że najprawdopodobniej mamy do czynienia z procesem nie tworzącym wartość dodaną. Nie wszystkie jednak procesy, które bezpośrednio wartości dodanej nie tworzą, są procesami wymagającymi usunięcia ze struktury łańcucha procesów przedsiębiorstwa. Aby właściwie ocenić tę grupę należy posłużyć się pytaniami pomocniczymi: czy proces jest niezbędny; czy klienci go oczekują; czy poprawia on sprawność działania; czy jest niezbędny dla działania biznesu. Negatywne odpowiedzi przekonują o braku związku badanego procesu z tworzeniem i realizacją wartości dodanej. Natomiast, jeśli przynajmniej na część z nich jesteśmy w stanie odpowiedzieć twierdząco, oznacza to, że proces jest pośrednio bądź relatywnie związany z tworzeniem i realizacją wartości dodanej. Uzyskane w algorytmie grupy procesów znajdują swą interpretację w opisanym przez P. Schuderera podziale na:
• procesy bezpośrednio tworzące wartość dodaną, charakteryzujące się bezpośrednim i ścisłym związkiem z klientami - tak zwane procesy pierwotne, procesy podstawowe, wśród których można wskazać:
- procesy główne, rozpoczynające się oraz kończące (poprzez kontakty z klientem) na rynku, tworzące i dostarczające odpowiednie, z punktu widzenia klienta, wartości i korzyści w formie produktu, usługi czy też obsługi,
- procesy pomocnicze, wywoływane przez procesy główne oraz konieczne dla samego ich istnienia, w nieco mniejszym stopniu związane z życzeniami i oczekiwaniami klientów,
• procesy pośrednio tworzące wartość dodaną, charakteryzujące się pośrednim związkiem z klientami
- tak zwane procesy wtórne (drugorzędne), które - wspomagając procesy bezpośrednio tworzące wartość dodaną - przyczyniają się tym samym do zwiększenia tej wartości
• procesy relatywnie związane z tworzeniem wartości dodanej, wykazujące relatywny (warunkowy) związek z klientami - tak zwane procesy trzeciorzędne, w znacznym stopniu, zwłaszcza w sensie czasowym i rzeczowym, "oddalone" od procesów pierwotnych
• procesy nie tworzące wartości dodanej, nie wykazujące związku z klientami - tak zwane potencjalne przejawy marnotrawstwa.
Podział procesów w aspekcie ich wpływu na tworzenie i realizację wartości dodanej prowadzi do opracowania mapy tworzenia i dostarczania wartości dodanej dla wszystkich uczestników rynku, zilustrowanej na rysunku 3.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 1/2009.